سالها بود آرزو داشتم عقدههای دل را روی کاغذ بیاورم. قلّت سواد و معلومات از سویی، سختگیری در مواجهه با امر خطیر و شریف نگارش از دیگر سو، هر دو بال اراده را بسته بودند تا که اصرار یار غاری و عزیز دلی حجتی شد که باقی بهانهها پس بروند؛ که رفتند و نشستم و نبشتم.
این داستانواره، فرازونشیبهایی است که در زندگی شخصی پیشامدم کرده است و با آنها دستبهگریبان شدهام.
انسان جادوگرِ انسان است. این جمله را میتوان محور دیدگاه سارتر دربارۀ احساسات آدمی، ماهیت و کارکرد غایی آن دانست. ما با احساساتمان یکدیگر را مسحور میکنیم؛ اما سحری که نه خود از چگونگی آن باخبریم و نه اصولاً میدانیم که آنچه با دیگری کردهایم نوعی ساحری بوده؛ ما نیز به نوبۀ خود مسحور دیگری میشویم؛ و آن دیگری هم نمیداند که با احساساتش اغوایمان کرده… همۀ ما در بازی سلسلهوار احساساتمان، هدفی را دنبال میکنیم، هدفی که دستکم نمود تحققیافتۀ آن جوهری عقلانی و حسابگرانه دارد.
ساختار مفهومی نگاهِ سارتر در این کتاب غریب مینماید. او در بحبوحۀ گفتمان اگزیستانسیالیستی ناگاه صحبت از وجود کیفیتی ماکیاولیستی در اعماق وجود ما میکند، هرچند شاید سویۀ دیگری از نگاه فلسفی سارتر که حضور دیگری را «جهنمی» میداند با این نگرش او سازگارتر باشد.
گرچه از دو دهه پیش موقعیتهای تقریبی قدرتهای گوناگون در ساخت ترکیبی نظم امپراتوری بالا و پایین شده، و بهرغم دادوقالهای ایدئولوگهای حاکمیت ملی، به هیچ وجه از توان نیروهای سلطه و کنترل اعمال شده بر نظم جهانی کاسته نشده است. این نیروها در عوض، صرفاً از دیدهها پنهان و کمتر از سابق تشخیصپذیر شدهاند، چنان که گویی فرمول معجون نامرئی شدن را کشف کرده باشند. آنچه امروزه بدان نیاز داریم چرخههای مبارزات بینالمللی و نیز هوش و فراستی است که هر دو همزمان رویاروی ساختارهای نظم جهانی حاکم بایستند. هر چه باشد گاهی کار نظری مندرج در جنبشهای اجتماعی بیش از مطالب انبان شده در کتابخانهها آموزنده است. وارونهسازی این نامرئی شدن نخستین گام در کسب توان کشاکش با آنها و سرانجام به زیر کشیدن ساختارهای امپراتوری است.
مایکل هارت و آنتونیو نگری، از جستار «امپراتوری بیست سال بعد»
این کتاب روایتی است که آخرین روزهای آلبر کامو در آن تداعی شده. نویسنده با دقت خاصی به آن پرداخته است. او این آخرین سفر را با وفاداری به واقعیت شرح میدهد؛ همان واقعیتی که در آثار مختلف، مقالات مطبوعاتی یا شهادتهای گوناگون در چارچوب کتابها یا کنفرانسهای دیگر تداعی شده است. این شاهدان _خویشاوندان و دوستان کامو، منشی، همقطارها یا همکارانِ روزنامهنگارش_ به نویسنده اجازه دادهاند حکایتهایی را بیان کند که هدفشان نشان دادن اوج انسانیتِ این مرد آزاد از جهان باشد.
این کتاب که موضوع اصلیاش سکوت مادر است، موقعیتهایی را به نمایش میگذارد که ممکن است کامو را در مواجهه با سرنوشتی که به نظرش قطعی نبود تصور کند. این واقعیت که ذهن نویسندۀ بیگانه یا کالیگولا را به خود مشغول کرده، همیشه درون این رماننویسِ روزنامهنگار و فیلسوفِ انسانگرا زنده بوده است.
تاریخ امپراتوری روسیه سرشار از جنگ، درگیری طبقاتی، رسوایی سلطنتی، و ظهور و سقوط امپراتوری است. این کتاب روسیه تزاری را از دریچه اجتماعی و مادی از جمله تغییرات در زندگی درباری، زندگی رعیتی/دهقانی، کلیسای ارتدکس و تأثیرات رهایی و صنعتی شدن، از تولد مسکو تا ظهور کمونیسم بررسی میکند.
«سه تفنگدار» رمانی نوشته الکساندر دوما، رماننویس و نمایشنامهنویس مشهور فرانسوی است. داستان در قرن هفدهم اتفاق میافتد و ماجراهای مرد جوانی به نام دارتانیان را دنبال میکند که خانه را ترک میکند تا به پاریس سفر کند و به تفنگدارها بپیوندد. دارتانیان یکی از سه تفنگدار عنوان کتاب نیست. دوستان او آرتوس، پاراتوس و آرامیس دوستان جدایی ناپذیری هستند که با شعار “همه برای یکی، یکی برای همه” زندگی میکنند، شعاری که اولین بار توسط دارتانیان معرفی شد.
الکساندر دوما ماجراجویی، جاسوسی، توطئه، قتل، انتقام، عشق، رسوایی و تعلیق را در این کتاب ترکیب میکند و شخصیتهای کوچک تاریخی را به شخصیتهایی بزرگتر از زندگی تبدیل میکند.
مجموعه مقالاتی به مناسبت صدمین سال تولد ژوزه ساراماگو نوشتۀ گروه نویسندگان
ادبیات پرتغالی زبان – 4
گرچه ادبیات معاصر پرتغال با نام ژوزه ساراماگو در سراسر جهان شناخته میشود، اما باید توجه داشت که نویسندۀ بزرگ پرتغالی بر شانههای سلالهای از نویسندگان و شاعران پرتغالی گذشته ایستاده است. از اینرو نگاهی به آبای ساراماگو و سیر تحول ادبیات پرتغال، برای فهم دقیقتر او و آثارش ضروری است.
هلنس و مهندس دربارهٔ آن ساختمان بلند حرف میزنند که در صحرای آفریقاست. هلنس به مهندس میگوید تو خیلی به من لطف کردی اما آیا من هیچ وقت به تو اتکا کردم؟ واقعاً تو بودی که مرا تا این ساختمان راهنمایی کردی؟
مهندس می گوید مطمئناً من که هیچ وقت بدون تو اینجا نمیآمدم اما حیف میترسم سفر بیهوده ای کرده باشیم.
ملوزین میگوید بیهوده؟ کوری؟
مهندس میگوید ما واقعاً در صحرا هستیم؟ ساختمانی هست؟ آن وقت مهندس یاقوت کبود را خاموش میکند. چراغهای کم سو ظاهر میشود. میپرسد آیا واقعاً لازم است اسرار این ساختمان معلوم شود؟
هلنس میگوید من عهد کرده ام اسرارش را از سنگهایش بیرون بکشم.
این کتاب از اثر جیمز داون انگلیسی، که نیم قرن بعد از مرگ اسماعیل اول این کتاب را نوشته، گرفته شده. ولی علاوه بر نوشتۀ آن مرد در این کتاب آثار تاریخی دیگران و بهخصوص آثار تاریخی بازرگانان ونیزی که در قرن پانزدهم و شانزدهم میلادی برای تجارت به ایران سفر میکردند نیز وجود دارد و نام آنها در متن کتاب هست و در ضمن تاریخ اسماعیل اول در این کتاب، بحثهای دیگر ازجمله بحثهای مربوط به سلاطین محلی ایران مثل بحث راجع به کارکیا، سلطان گیلان، وجود دارد و گرچه آن بحثها نسبت به تاریخ سیاسی اسماعیل اول حاشیه به شمار میآید، اما چون در زمان زمامداری اسماعیل اول اتفاق افتاده مزید فهم وقایع تاریخی دوران او میشود.
در بررسی زندگی روزمره مسلمانان سدههای میانه منابعی به قلم نویسندگان مسلمان در دست است، ولی در نگارش کتاب پیش رو این بازه زمانی از دید نویسندهای آمریکایی بررسی شده است که شاید برای مسلمان و غیرمسلمانان دوره معاصر جالب باشد. نویسنده در سراسر کتاب کوشیده وقایع و مباحث دینی و فرهنگی جامعه را در ظرف زمانی همان دوره ببیند و بررسی کند و همین نشان از دید درست و علمی نویسنده دارد. بازه زمانی بررسی شده در این کتاب از ظهور اسلام در سده هفتم میلادی تا سال ۱۳۰۰ میلادی (یعنی تقریبا هفت قرن) را شامل میشود. در طول این هفتصد سال قلمرو حکومت اسلامی در غرب تا اسپانیا و شمال آفریقا و در شرق تا آسیای مرکزی و شبه قاره هند گسترش یافت.