منطق ارسطو
میرشمس الدین ادیب سلطانی
ارسطو/ ارستاتاليس/ اريستوتل(Aristotle) در سال 384ق م در شهري از مقدونيه بنام استاگيرا(Stagira) واقع در 300كيلومتري شمال آتن بدنيا آمد. پدر وي پزشك پادشاه مقدونيه نياي اسكندر معروف بود. در هفده سالگي براي تحصيل در مدرسه مشهور افلاطون موسوم به آكادمي به آتن سفر كرد. به اندازه بيست سال بعنوان دانشجو و سپس معلم، در آكادمي روزگار گذرانيد. پس از مرگ افلاطون ارسطو( با توجه به گرايشات ضد مقدوني آتنيان) نزد دوست خود، هرميا، حاكم شهر اسس(Assos) در آسياي صغير رفته و مشاور وي گرديد و با دختر خوانده وي ازدواج كرد. بعد از آنكه هرميا توسط سپاه ايران دستگير و اعدام گرديد، ارسطو به پايتخت مقدونيه رفت و آموزش اسكندر(همان اسكندر مقدوني معروف آینده)، پسر فيليپ پادشاه مقدونيه، را عهده دار گرديد. وقتي در سال 335ق م اسكندر به پادشاهي رسيد، ارسطو به آتن مراجعت كرد و در آنجا مدرسه خود بنام لاي-زي-يم(Lyceum) را برپا ساخت. از آنجا كه معلمان و دانشجويان اين مدرسه اغلب مباحثات خويش را در حال قدم زدن در باغ يا راهرو سرپوشيده مدرسه انجام ميدادند، اهالي اين مدرسه وپيروان و گسترندگان آموزه هاي فلسفي(متافيزيكي) ارسطو به Peripatetic)) راه روندگان يا مشائيون مشهور گشتند. در تاريخ فلسفه ايراني اسلامي عبارت “حكمت مشاء” به همين آموزه ها اشاره دارد، كه از نام آورترينان آنان، فارابي(مشهور به معلم دوم) و ابن سينا هستند. يك سال بعد از مرگ اسكندرمقدوني، به سال 323ق م، ارسطو به دليل فضاي گسترانيده شده ضد مقدوني در آتن، به املاك خانوادگي خود در Évvoia مراجعت نمود و سال بعد درگذشت.
2- آثار ارسطو: ميدانيم كه اوايل و هنگامیکه در آكادمي افلاطون حضور داشته، انديشه هاي خود را مانند استاد خود افلاطون در قالب گفتگو ارائه ميكرده است. ولي بجز چند قطعه از آنها كه در آثار نويسندگان بعدي يافت شده است، بقیه آنها از دست رفته اند. ارسطو نوشتارهاي حرفه اي و كوتاهي نيز داشته، ازجمله، واژه نامه فلسفه و خلاصه نظرات فيثاغورثيان. از اينها فقط تعدادي قطعات ناپيوسته باقي مانده اند. آنچه عمده و اصل از وي باقي است درسگفتارهاي دقيق و مرتب وي، تقريبا در باره تمام حوزه هاي دانش و ادب، است. آنچه ارسطو را مشهور و نزديك به دوهزارسال فصل الخطاب كرده بود، همين درسگفتارها بودند كه ديرتر توسط ويراستاراني تنظيم و نشر گردانيده شدند. از ميان اين آثار، گردآيه اي از درسگفتارهاست كه نام “ارگانون”(ابزار) را برخود دارد. ازاين جهت كه هدف آن گسترش نظری ابزارها و پايه ها است تا بتوان بر آنها دانستني محصل بناكرد. گردایه ارگانون ظاهراْ در نیمه دوم قرن اول میلادی توسط Andronicus of Rhodes تهیه و مرتب شده است. كارهاي ارسطو در دانش طبيعت در گردايه “فيزيك(طبيعت)” تنظيم گرديده است. اين گردآيه آثار شامل مطالعات و نظرات ارسطو در گستره وسيع از دانش، از جمله، ستاره شناسي، هواشناسي، گياه شناسي، زيست شناسي است. نگره هاي وي در باره هستي و خاصه هاي بودن، كه ارسطو خود آنها را فلسفه اولي(Prote Philosophia)ميناميد، بعد از “فيزيك” جاي گرفت، و ازاين جهت اين گردايه درسگفتارها نام “متافيزيك” (مابعدالطبيعت) برخود گرفت. ارسطو يكي از فرزندان پسر را با پدر همنام كرد، و رساله خود درباره اخلاق را به وي اهدا كرد. اين گردايه به “اخلاق نيكوماخوس” مشهور گشت، كه در واقع فلسفه اخلاق ارسطویی است. ازميان آثار ديگر وي بايسته است از “ريتوريكا” نام برد. ريتوريكا را ميتوان كاربرد صناعت کلام در استدلال ناميد. در كتاب “درآمدي به منطق” كه خط هادي و حامل اين وب نامه است، ريتوريكا افزون بر فصلهاي مربوط به زبان، بندي جداگانه در فصل “استدلال در زبان رايج” به خود ويژه كرده است.
ناگفته نماند كه، تا مدتها بعد از تنظيم آثار ارسطو، واژه “منطق/لاجيك” معمول نبود و مستقيماَ به خود ارگانون و مواد آن اشاره ميگرديد.
3– تا اينجاي سخن ….؛
ترجمه كامل ارگانون به فارسي از روي متن اصلي (يوناني) و با همين عنوان بكوشش پژوهشگر دكتر م.ش اديب سلطاني انجام و توسط مؤسسه انتشاراتي نگاه در تهران نشر گرديده است(1378خ). سبك ترجمه و پانوشت ها و ضميمه مترجم به ارزش ترجمه اين اثر تاریخی بسيار افزوده است. گزيده در پي آمده از پيشگفار مترجم به همين كتاب است كه در ابتداي پارنگاشت 5.1.2 آمده است: “منطق ارسطو(يي) تنها اکنون از ديدگاه تاريخي اهميت دارد، ولي خواندن منطق ارسطو.. …. شايد همواره و جاودانه مطرح باشد،…”
بازخوانی منطق هگل در منطق جدید
کسری فارسیان
با مرجعیت یافتن منطق جدید در فضای آکادمیک فلسفی (فلسفه تحلیلی) از اوایل قرن بیستم و انتشار مقالهٔ کارل پوپر در مجله ذهن که حملهای به هگل و دیالکتیک او بود فضایی ضدهگلی در جامعۀ فلسفه تحلیلی به وجود آمد. ریشههای این ضدیت با نظام فکری هگل به فلسفۀ اتمیسم منطقی راسل و پرینکیپیا اتیکای مور باز میگردد اما نقدهای بعدی که هگل را متهم به تناقض باوری میکردند تیر خلاصی بر پیکره هگلیان بود. مضمون همۀ آن نقدها این بود که «کسی که تناقض را باور داشته باشد جز مهملات نمیتواند چیز دیگری بگوید». در حوزۀ منطق جدید، آثار گراهام پریست و شکلگیری منطقهای فراسازگار تناقض باور رهیافتی نو برای دیدن منطق هگل به آکادمی هدیه داد. این کتاب بازخوانی منطقی هگل در منطق جدید است و به این پرسش پاسخ میدهد که آیا از منطق هگل میتوان قرائتی فراسازگار داشت یا خیر.
دانش منطق
گئورگ ويلهلم هگل
ترجمه ابراهيم ملك اسماعيلى
فلسفه هگل ميتوان گفت كه او به انتقاد از كانت پرداخت و فلسفه كانت را جزم گرايي ذهني و تنبلي عقل ناميد.
دو مشخصه مهم فلسفه هگل؛ متد ديالكتيكي و وابستگي تاريخي آن هستند. هگل ميگفت ؛ هنر- دين – فلسفه هركدام با ابزاري جوياي حقيقت خاص و موعود خود هستند. به نظر هگل ديالكتيك، هستي ناآرام است كه هميشه بسوي كيفيتي عاليتر درحال حركت است. او دولت را آخرين شكل سازمان اجتمايي و كاملترين نوع آن ميدانست.
هگل در طول تاريخ انديشه از سه نوع دولت نام ميبرد؛ دولت مستبد شرقي- آسيايي كه فقط حاكمان درآن آزاد هستند، دولت رومي-ي وناني باستان كه فقط شهروندان اشرافي و برده داران درآن آزاد بودند و دولت مسيحي- اروپايي كه بايد در آن تمام انسانها آزاد گردند.
دیالکتیک فلسفه هگل عبارت بود از انتزاعی که برای وقایع تاریخی و رویدادهای تعیینکننده در تاریخ که در آن دو نیروی متضاد در برابر هم قرار میگیرند.
برای فهم بهتر مطلب میتوان مثال ملموسی زد: یک آونگ را در نظر بگیرید هر گاه از تعادل خارج شود به اوجی در یک سمت میرسند سپس با سرعتی افزوده به سمت دیگر خواهند رفت و اگر نیرویی به ان وارد نشود این بار کمتر از بار قبل منحرف میشوند تا در نهایت به تعادل میرسد. همین در جامعه انسانی از مسائل اجتماعی تا مسائل روز مره و تصمیمات ساده اتفاق میافتد.
بدین معنی که هر تصمیمی وقتی در یک سمت از واقعیت قرار میگیرد منجر به صحیح به نظر رسیدن سمت دیگر واقعیت میشودولی به هر حال روزی این نوسان به تعادل (یافتن واقعیت) میانجامد .
جنون منطقی
افشین یداللهی
افشین یداللهی (زاده دی ۱۳۴۷ در اصفهان)، پزشک متخصص اعصاب و روان و از ترانهسرایان اهل ایران است. پدر افشین یداللهی از بزرگان شهر ایزدخواست بوده است و مادر وی نیز اهل اسفرجان است.
در طی سالهای گدشته بهتدریج ترانهسراهای مؤسس خانه ترانه به دلایل مختلفی از آن جدا شدند و افشین یداللهی تنها فرد باقیمانده از هیئت مؤسس این انجمن است که بعد از این اتفاق همچنان اداره خانه ترانه را بر عهده دارد. جلسات خانه ترانه در فرهنگسرای شفق تاکنون از اثربخشترین جلسات اجرایی بوده و همکاری آهنگسازانی از قبیل بابک بیات و داریوش تقیپور را نیز درپی داشته است.مکان اجرایی خانه ترانه در گذر زمان دستخوش تغییراتی بوده است.از ترانهسرایان قدیمی در خانه ترانه میتوان به اسامی: نادر بختیاری، مونا برزویی، ساناز صفایی، علیرضا سلیمانی، روزبه بمانی، سیامک رجاور، فروه مخصوص، بامداد بامداد، کوروش سمیعی، سعید کریمی، صابر قدیمی، میثاق جوهری، وحید عربانی، مهسا سماواتی، المیرا آقازاده، نیما کوکلانی، میثم یوسفی و بسیاری دیگر از اعضای قدیمی انجمن اشاره کرد
«جنون منطقی» در خانه ترانه
نگاه: جلسه نقد و بررسی نخستین مجموعه ترانههای « افشین یداللهی» به نام «جنون منطقی» که به تازگی توسط «نشر نگاه» به چاپ رسیده، پنجشنبه، نهم بهمن ماه در جلسه خانه ترانه و با همکاری «فرهنگسرای ارسباران» برگزار خواهد شد. این اثر در کمتر از یک ماه از زمان انتشار خود به چاپ دوم رسیده است. در جلسه نقد نخستین مجموعهی منتشر شدهی ترانهسرای آثاری چون مدار صفر درجه، شب دهم، میوه ممنوعه، شب آفتابی، تبریز در مه، سالهای ابری و... که از ساعت 14.30 در فرهنگسرای ارسباران برگزار میشود. مهمانانی چون محمدجعفر صافی، سالار عقیلی، دکتر محمد سریر، استاد...
«جنون منطقی» در خانه ترانه
نگاه: جلسه نقد و بررسی نخستین مجموعه ترانههای « افشین یداللهی» به نام «جنون منطقی» که به تازگی توسط «نشر نگاه» به چاپ رسیده، پنجشنبه، نهم بهمن ماه در جلسه خانه ترانه و با همکاری «فرهنگسرای ارسباران» برگزار خواهد شد. این اثر در کمتر از یک ماه از زمان انتشار خود به چاپ دوم رسیده است. در جلسه نقد نخستین مجموعهی منتشر شدهی ترانهسرای آثاری چون مدار صفر درجه، شب دهم، میوه ممنوعه، شب آفتابی، تبریز در مه، سالهای ابری و... که از ساعت 14.30 در فرهنگسرای ارسباران برگزار میشود. مهمانانی چون محمدجعفر صافی، سالار عقیلی، دکتر محمد سریر، استاد...
تيرهبختان جامعه
جك لندن
اصغر مهدیزادگان
موسولینی، آکتورِ کبیر: روانکاوی یک دیکتاتور
کامیلّو برنری
سیروس شاملو
در روند اسطورهسازی از شخصیت موسولینی محصلی پرسیده بود: ” چگونه قدرت را کسب کردند؟” دیگری پاسخداده بود: ” از بس مطالعه میکردند. هرگز نمیخوابیدند. هر ده دقیقه یکبار پلکها را بازو بسته میکردند و باز مثل دستهگل سرکارشان میرفتند. ماندولین هم میزدند! ”
زمانی که مخالفاناش میکوشیدند به مدد اطلاعرسانی شهری مانع فرهنگی برای پیروزی او دستوپا کنند، آن فرزند خلف کلیسا زیرپیراهنی چرک و پارهپوره به تن کرد، روی تراکتور پرید و جهت خشک کردن برنجزارهای منطقهی ورچلی و مبارزه با آفتِ پشه، گازش را گرفته بود. چند میلیون روستایی را به سوی پیراهنهای سیاه فاشیسم کشید!
(مترجم فارسی)
امپراتوریها و آنارشیها: تاریخ مختصر نفت در خاورمیانه
مایکل کوئنتین مورتون
قدیر گلکاریان
کتاب پیش رو تاریخچه مختصر نفت است، با رویکرد واقعبینانه نویسنده. در این اثر تحولات و رخدادهای مربوط به نفت در منطقه خاورمیانه از سال ۱۹۱۸ تا به امروز توصیف و تحلیل شده و تلاش شده اثبات شود جنگهای به اصطلاح نفتی در ابتدا هرگز بر سر نفت نبوده، بلکه هر آنچه اتفاق افتاده حاصل رقابت های شرکتهای نفتی بوده و همانا دولتهای صاحب منابع نفتی بازیچه سیاستمداران انگلیس، ایالات متحده، فرانسه، روسیه و در دورهای آلمان و ایتالیا بودهاند. این کتاب علاوه بر اینکه تاریخچه مختصری از تأثیرات امپراتوریهای نفتی و ایجاد شرایط آنارشیستی پیش رو میگذارد، ذره بینی بر شناخت تاریخ کشورهای نفت خیز، به ویژه ایران، است.