خرمشاهی

مجموعه اشعار بهاءالدین خرمشاهی

بهاءالدین خرمشاهی

اهل کتاب، این نویسندۀ سختکوشِ پرکارِ بی‌قرارتر از پرگار را کمتر به شعر و شاعری می‌شناسند. با آنکه چهار دفتر شعر نیمایی و کهن __ که امیدوارم کهنه نباشد __ در طول پنجاه سال سروده و منتشر کرده‌ام. با نام‌های: 1. کتیبه‌ای بر باد (پیام، 1350ش)، 2. زنده میری (قطره، چاپ اول و دوم 1386ش)، 3. آه و آیینه (قزوین، سایه‌گستر، 1387ش)، 4. دلرباعی‌ها (مروارید، 1398ش) و دفتر پنجم یعنی نوسروده‌ها و نویافته‌ها آماده بود، که به پیشنهاد ناشرِ صدها دفتر و دیوان شعر، برادر دلبندم، جناب آقای علیرضا رئیس‌دانایی __ مدیر نشر نگاه __ کل شعرهای شصت‌ ساله‌ام را تدوین/ دیوان کردم و به آن انتشارات کوشا عرضه داشتم. من که امروز (اواخر مهرماه 1400ش) هفتادوشش سال دارم (متولد قزوین 12/1/1324ش) از شانزده سالگی شعرگونه می‌سرایم که رفته‌رفته حرفه‌ای شده‌ام.

   از مقدمۀ کتاب به قلم شاعر

ادامه خواندن ←

شیوۀ شیوایی

یدالله عباسی

بهاءالدین خرمشاهی در شیوۀ شیوایی با نگارش ۲۴ گفتار به نقدوبررسی اشعاری از این شاعران پرداخته است: مهدی اخوان ثالث، احمد شاملو، م. آزاد، سهراب سپهری، سیمین بهبهانی، مفتون امینی، بیژن جلالی، فریدون مشیری، عبدالله کوثری، علی موسوی گرمارودی، حسین علیزاده، نسرین بهجتی، شکوه سپه زاد، پونه ندایی، هیوا مسیح، مهدی مظفری ساوجی

ادامه خواندن ←

حافظ و رود جادو

فرزام پروا

در یک‌کلام این کتاب به ‌روان‌کاوی حافظ، و ‌روان‌کاوی‌های خود حافظ در اشعارش، می‌پردازد. و باب نوی در حافظ‌پژوهیِ عصر جدید گشوده‌است. سالیان سال بود که کتابی دربارۀ اندیشه و هنر و در واقع شعر و شخصیت حافظ، به این ژرفی و ‌حتی شگرفی نخوانده بودم. کتابی که گام به گام حلقه‌های تودرتوی شعر حافظ را می‌شکافد تا در ابتدای فصل پنجم، کلام را بدانجا می‌رساند که «زبانِ حافظی و حافظانه می‌شود بیان ناخودآگاه انسان».

 

ادامه خواندن ←

حیات دوباره ی رباعی

ایرج زبر دست

به کوشش: بهاءالدین خرمشاهی و محمد اجاقی

رباعيات ايرج زبردست، شاعر خوش درخشيده و در عين حال ماندگار معاصر را نمي‌توان و نبايد جدي نگرفت. لازم نيست كه دلت را بكاود تا در آن براي خود جا باز كند. «پروانه را چه حاجت پروانه دخول» (سعدي).نام يكي از دفترهاي رباعي درباره اين شاعر بحث انگيز از آب درآمد: خيامي ديگر. اين نام را گردآورنده از سر ذوق و هيجاني كه هر كس تحت تأثير شعر نافذ ايرج زبردست پيدا مي‌كند، بر آن نهاده بود. شاعر هم در عالم قلندري و درويشي و وارستگي كه دارد در پي آن نيست كه چقدر به خيام نزديك است يا نه. گلبانگ ترانه‌هاي خيامي صيحه‌ي آسماني است كه به موسيقي كيهاني تبديل شده است. زبردست شاعري است به كلي نوگرا و نوسرا و نوانديش. به هر حال تشبيهي بوده است و تشويقي و نبايد بر سر آن زياد درنگ كرد. رباعي زبردست همان ويژگي رباعي ماندگار و خوب را كه تشكيل شكلي «برهان گونه» از سه گزاره است را دارد. (گزاره چهارم با تأكيد يا تكرار يكي از مصرعهاي سه‌گانه ديگر است). ملاحظه كنيد:

ادامه خواندن ←

فرهنگ | دانشنامۀ کارا

بهاءالدين خُرَّمشاهى

بهاء الدین خرمشاهی مولف و سرپرست کارتدوین فرهنگ دایره المعارفی انگلیسی – فارسی است که این اثر را با همکاری سعید حسامی، عاطفه قنبری و تینا حمیدی و ویراستاری علی مهرامی و مهران بذرایی و گروهی از پژوهشگران با تلاشی دوازده ساله به پایان رساند.

  «فرهنگ – دانشنامه کارا» ویژگی‌های خاصی دارد، ازجمله اینکه برای نخستین بار درحوزه فرهنگ نگاری انگلیسی – فارسی، این فرهنگ، دانشنامه‌ای است و مواد دانشنامه‌ای این اثر، برمبنای خلاصه بریتانیکا ودانشنامه‌های معتبردیگر فراهم آمده است و بیش از پانزده هزار مدخل درآ ن وجود دارد. کارا مفصل‌ترین فرهنگ- دانشنامه درطول تاریخ دویست ساله فرهنگ نگاری انگلیسی – فارسی است که بالغ برچهار هزارصفحه دوستونی، با حروف نسبتا ریز ویژه فرهنگ، درپنج جلد درقطع وزیری تدوین و منتشر شده است، اگرچه فرهنگ شش جلدی هم وجوددارد، ولی حجم حروف نگاری و فشردگی استاندارد «کارا» بیشتربوده و واژه پژوهان و مترجمان و زبان آموزان درباره ویژگی‌های این اثرقضاوت خواهندکرد.همچنین مدخل‌های اصلی انگلیسی کارا بیش از ۱۵۰ هزار و مدخل‌های فرعی با زیرمدخل‌های آن بیش از ۵۰هزار و معادل‌های فارسی آن بیش از ۲۵۰ هزار کلمه (بدون احتساب کلمات عادی) است.طراح و کتاب‌پرداز «کارا»، شادروان هرمز وحید، هنرمند نام داراین عرصه بوده است. برای نخستین بارکل این فرهنگ – دانشنامه با ۱۰ دفتر از واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان وادب فارسی، سنجیده شده که ۱۰ هزار واژه مصوب فرهنگستان را دربردارد و با حروف الف، جلوی این گونه واژه‌ها، متمایزشده است.همچنین آوانگاشت یا تلفظ نمای کارا، با رعایت احتیاط علمی، عینا از فرهنگ‌های مبنا باز چاپ شده است. جلد پنجم کارا (درحدودهزارصفحه دوستونی) کاملا تک کلمه و دربردارنده واژگان تخصصی ۶۰ رشته علمی، فنی، فناورانه، مهندسی، فلسفی، دینی، هنری و مفصل تراز همه اصطلاحات فرهنگ ومعارف اسلامی است و واژگان هررشته را بزرگ‌ترین متخصصان آن رشته انتخاب کرده‌اند. کارا دارای شش پیوست است.کتاب‌های «فرهنگ موضوعی قرآن مجید»، «ذهن و زبان حافظ»، «حافظ نامه»، «سیر بی‌سلوک»، «چهارده روایت»، و «دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی» از آثار تالیفی بهاء الدین خرمشاهی است.این نویسنده تاکنون ترجمه آثاری چون «هنری می‌لر» اثرجورج ویکس، «شیطان دربهشت» اثرهنری می‌لر، «علم درتاریخ» اثرجان برنال، «هابیل وچند داستان دیگر» اثر می‌گل داونامونو، «عرفان وفلسفه» اثر و. ت. استیس، «را به انجام رسانده است.از استادان این مترجم و فرهنگ نویس می‌توان ذبیح ا… صفا، مهدی محقق، سید جعفر شهیدی، پرویز ناتل خانلری، صادق گوهرین، آیت ا… ابوالحسن شعرانی و عبدالحمید بدیع الزمانی کردستانی را نام برد.

ادامه خواندن ←

آفاق و اسرار عزيز شب: گفت‌وگوهايى درباره زندگى و آثار مهدى اخوان ثالث

مهدى مظفرى ساوجى

مهدی اخوان ثالث در سال ۱۳۰۷ در توس‌نو مشهد چشم به جهان گشود .در مشهد تا دوره متوسطه ادامه تحصیل داد. از نوجوانی به شاعری روی آورد و در آغاز قالب شعر کهن را برگزید.

 در سال ۱۳۲۶ دوره هنرستان مشهد رشته آهنگری را به پایان برد و همان‌جا در همین رشته آغاز به کار کرد. در آغاز دههٔ بیست زندگیش به تهران آمد و پیشهٔ آموزگاری را برگزید. اخوان چندبار به زندان افتاد و یک‌بار نیز به حومه کاشان تبعید شد.در سال ۱۳۲۹ بادخترعمویش ایران (خدیجه) اخوان ثالث ازدواج کرد. در سال ۱۳۳۳ برای دومین‌بار به اتهام سیاسی زندانی شد. پس از آزادی از زندان در ۱۳۳۶ به کار در رادیو پرداخت و مدتی بعد به تلویزیون خوزستان منتقل شد. در سال ۱۳۵۳ از خوزستان به تهران بازگشت و این بار در رادیو و تلویزیون ملی ایران به کار پرداخت. در سال ۱۳۵۶ در دانشگاه‌های تهران، ملی و تربیت معلم به تدریس شعر سامانی و معاصر روی آورد.در سال ۱۳۶۰ بدون حقوق و با محرومیت از تمام مشاغل دولتی بازنشسته (بازنشانده) شد.

  در سال ۱۳۶۹ به دعوت خانه فرهنگ آلمان برای برگزاری شب شعری از تاریخ ۴ تا ۷ آوریل برای نخستین‌بار به خارج رفت و سرانجام چند ماهی پس از بازگشت از سفر در چهارم شهریور ماه همان سال از دنیا رفت. طبق وصیت، او را در توس در کنار آرامگاه فردوسی به خاک سپردند.

    از او ۴ فرزند به‌جای مانده است.

کتاب«آفاق و اسرار عزیز شب» مجموعه‌ای است شامل 30 گفت‌وگو درباره زندگی و آثار مهدی اخوان ثالث که به کوشش مهدی مظفری ساوجی گردآوری شده اند.

ساوجی در این اثر به معرفی مهدی اخوان ثالث در گفت و گو با:عنایت سمیعی، رضا سیدحسینی، محمد قهرمان، مسعود کیمیایی، ابراهیم گلستان، ضیاء موحد، ایران درودی، احسان یارشاطر، رضا براهنی، سیمین بهبهانی، تقی پورنامداریان، صفدر تقی زاده، بهاءالدین خرمشاهی، عطاءالله مهاجرانی، اسماعیل خویی و… پرداخته است.

این نویسنده و محقق از سال 85 به جمع آوری این گفت و گوها با چهره‌های مختلف پرداخته که حاصلش مجموعه‌ا‌ی 1012 صفحه ای را شامل شده است.

ادامه خواندن ←

از قلعه تا سرحد

جواد مجابی

بهتر است بگوییم جواد مجابی یکی از شناخته شده‌ ترین روشنفکران و هنرمندان معاصر که نامش همیشه در میان بزرگان آمده است جواد مجابی که او را به عنوان شاعر و طنز پرداز معاصر می شناسند در سال ۱۳۱۸ در قزوین به دنیا آمد . مجابی شاعر ، نقاش ، محقق ادبی – هنری ، روزنامه نگار ، طنزپرداز ، نمایشنامه نویس ، فیلمنامه‌ نویس و داستان نویس است از مجابی تا به حال ده‌ ها کتاب در زمینه داستان منتشر شده است  .جواد مجابی در شهری به دنیا آمده است که طنزاندیشان بسیاری از آن برخاسته اند و همواره در تاریخ طنز نام همشهریانش آمده است ؛ عبید زاکانی ، میرزا علی اکبرخان دهخدا ، سید اشرف الدین گیلانی ،عارف قزوینی ، بهاءالدین خرمشاهی و بسیاری دیگر از قزوینیان نشان داده اند که در خرده فرهنگ این دیار نشانه هایی بزرگ از طنزاندیشی و ظریف و لطیف گویی وجود داشته است . مجابی از خانواده ای قدیمی و ریشه دار از قزوین است .جواد مجابی اوایل دهه ۴۰ لیسانس حقوق و دکترای اقتصاد را از دانشگاه تهران گرفت . جواد مجابی در رشته های حقوق و اقتصاد و مجسمه سازی تحصیل کرده است و از دانشگاه تهران دکترای اقتصاد گرفته است ، اگر چه در زندگی اش هر کاری کرده است جز اقتصاد و گفته است که از اعداد همواره می هراسد :

« بی عدد بود ، با عدد آشنا شد ، به عدد سواری داد ، بی عدد در خاک شد »جواد مجابی  ۱۹ سال کارمند دادگستری و بعد کارشناس فرهنگی وزارت فرهنگ و هنر بود . هم زمان ، روزنامه نگاری حرفه‌ ای را در بین سال‌ های  ۱۳۴۷ – ۱۳۵۸ در روزنامه اطلاعات با عنوان دبیر فرهنگی روزنامه ادامه داد . بعدها با مجلات ادبی ایران از جمله فردوسی ، جهان نو ، خوشه ، آدینه و دنیای سخن همکاری داشت . جواد مجابی در اواخر سال ۵۷ به اتفاق جمعی از همکاران مطبوعاتی اش در کیهان و آیندگان همچون عمید نائینی ، مهدی سحابی ، فیروز گوران ، سیروس علی ‌نژاد و محمد قائد تصمیم به بنیاد کانون مستقل روزنامه‌ نگاران گرفتند اما با حوادث سال ۵۸ این پروژه منتفی شد .از جواد مجابی بیش از ۵۰ اثر چاپ شده است که عمدتاً شامل ۸ مجموعه شعر ، ۴ مجموعه داستان کوتاه ، ۹ رمان ، چندین نمایشنامه و فیلمنامه و داستان کودکان و آثار طنز و طرح‌های هجایی و چند مجموعه مقالات و چند شناخت‌نامه ادبی درباره نویسندگان و شاعران ایران است . علاوه بر انتشار شعرها و رمان‌ها و داستان‌ها ، کار عمده مجابی ، تحقیق درباره نوپردازان هنرهای تجسمی ایران است که بالغ بر ۶ جلد می‌شود ، و این کتاب تاریخ تحلیلی زندگی و آثار نقاشان و مجسمه سازان ۵۰ سال اخیر است . جواد مجابی همسر آسیه جوادی است و دو فرزند دارد و به عنوان طنز پرداز مدرن شهرت دارد و طنز را در شکل‌ های مختلف کلامی و تصویری تجربه کرده است . نقاشی مدرن را به تفنن تجربه و چند نمایشگاه از کارهای خود عرضه کرده است . جواد مجابی در حال حاضر پژوهش مفصلی در زمینه تاریخ طنز در متون ادبی ایران را ادامه می ‌دهد که سیر شوخی ‌های ادبی را در کتاب ‌های نظم و نثر ایران طی هزار و اندی سال بر پایه تحولات اجتماعی ترسیم می ‌کند . جواد مجابی همچنین نقاشی مدرن را به تفنن تجربه کرده و چند نمایشگاه از کارهای خود عرضه کرده ‌است. از جواد مجابی تا به حال ده ‌ها کتاب تأثیر گذار و پرطرفدار در زمینه ی داستان منتشر شده ‌است و عموماً کتاب‌های جواد مجابی با اقبال خوبی از سمت خوانندگان ، علی ‌الخصوص خوانندگان حرفه ‌ای ، مواجه می ‌شود . مجابی بارها از سوی مجامع اروپایی و آمریکایی برای سخنرانی درباره ی هنر و ادبیات ایران دعوت شده ‌است و یکی از نمایندگان شاخص ادبیات معاصر ایران محسوب می‌ شود .جواد مجابی یک همه کاره فرهنگی است.  روزنامه نگاری که نوشتن برای روز را در دورانی از عمرش جدی گرفت . طنزنویسی خلاق و اندیشمند که در دوران جوانی اش بیشتر طنزنوشت ، اما همیشه طنز را جدی گرفت . شاعری که شاید دوست دارد بیش از هر چیزی به این نام خوانده شود . داستان نویس و رمان نویسی که از موقعیت تلخ انسانی داستان ساخته است . پژوهشگری در حوزه ادبیات که آثاری ماندگار در شناخت دیگران نوشته است . منتقد و محقق حوزه هنرهای تجسمی که بخش مهمی از زندگی اش را در حوزه زیبایی های تصویری گذرانده است . داستان نویس کودکان که چند سالی از عمرش را در خلق اثر برای کودکان گذرانده است .

ادامه خواندن ←

انسانم آرزوست

جلال الدین محمد بن محمد مولوی

بهاالدین خرمشاهی

انسانم آرزوست
انسانم آرزوست، کتابی است شامل، برگزیده و شرح غزلیات مولانا / شمس که گزینش، توضیحات، مقدمه و فهرست های آن از بهاءالدین خرمشاهی است.
در اين برگزيده، 400 غزل از بهترين غزليات شمس، بر مبناى كليات شمس تبريزى، به كوشش مولوىپژوه پركار و برجسته معاصر، استاد دكتر توفيق ه . سبحانى، انتخاب شده است.
جلالالدين بن بهاءالدين سلطان العلماء محمدبن محمدبن حسين بن احمد خطيبى، مشهور به مولانا و مولوى، شاعر و عارف والامقام ايرانى و مؤسس طريقت درويشان مولويه ــ كه نامش را از مولانا گرفته است ــ در تاريخ ششم ربيعالاول سال 604 هجرى قمرى/ 30 سپتامبر 1207 م در بلخ، واقع در شمال شرقى ايران آن روزگار، و افغانستان امروز، بهدنيا آمد؛ و پس از گذراندن عمرى پربار و بركت و سرشار از شور و شعر و حكمت، و وجد و ذوق و شوق و شيدايى و سُكر و سماع و هيجان و حيرت، در شصت و هشت سالگى، در پنجم جمادىالآخر سال 672 ق/ 1273 م در قونيه (واقع در تركيه) درگذشت.

ادامه خواندن ←