مجموعه اشعار حسین منزوی

توضیحات

گزیده ای از مجموعه شعر حسین منزوی:

از زمزمــــه دلتنگیم، از همهمــه بیزاریم

نه طاقت خاموشی، نه تاب سخن داریم

آوار  پریشانــی‌ست ،  رو  ســوی چـــه بگریزیم؟

هنگامه ی حیرانی‌ ست، خود را به که بسپاریم؟

تشویش هزار ” آیا”، وسواس هزار “اما”

کوریم و نمی‌بینیم ، ورنه همه بیماریم

دوران شکوه بـــاغ از خاطرمان رفتــه‌ ست

امروز که صف در صف خشکیده و بی‌باریم

دردا کــه هدر دادیم آن ذات گرامی را

تیغیم و نمی‌ بریم، ابریم و نمی‌ باریم

ما خویش ندانستیم بیداریمان از خواب

گفتند کــه بیدارید؟ گفتیم کـه بیداریم

من راه تــو را بسته، تـــو راه مرا بسته

امید رهایی نیست وقتی همه دیواریم

در آغاز مجموعه شعر حسین منزوی می خوانیم:

ویلیام هزلیت سالها پیش گفته بود :
«شعر تمام آن چیزى است که در زندگى ارزش به یاد سپردن دارد.»
شعر هنر بومى ماست. گاه شاعران از آن به مثابه یک سنگر، سنگرى براى دفاع از ارزش ها یا به دست آورى آرمانها، گاهى به مثابه حکمت و فلسفه و ابزارى براى رشد و تعلیم به کار برده اند، و گاهى نیز شعر را براى هنرنمایى هاى زبانى و بیانى و حتّا جستن هم اورد در عرصه هاى گوناگون آن به وجود آورده اند. مفاخره هاى فراوانى از شاعرانى چون منوچهرى، خاقانى و… گواه آن است. امّا حقیقتى در این میان است، شعر در دورههاى آغازین میان توصیف و مدح در نوسان بود و در دوره هاى بعد باز به سمت فرهنگ تصوف پیش رفت بنابراین گوشه گیرى و مویه به جاى تفاخر و حماسه عرض اندام کرد اگرچه هنوز شعر پادشاه بود و نثر رعیت او. در آغاز مشروطه، شور و شوقى که در نوجویى و یافتن عرصه هاى نو بود شعر را نیز به میان مردم بُرد. کلمات پُرطم طراق و مطنطن جاى خود را به کلماتى ساده با ارجاعى بیرونى دادند و شعر براى عامه مردم نیز سهل و آسان شد و بار دیگر از بارگاهها بهسوى بازار آمد و این نوجویى زمینهنوجویىهاى دیگر شد، امّا راستى را به قول «رولان بارت» «شعر تمام نمى شود بلکه رها مى شود.» در میان قالبها، قالب غزل، قالب بومى ترى است، اساسآ شناسنامه ى شعر ایرانى سال هاى سال است که غزل است. هنوز که هنوز است غزل هاى مولانا در آن سوى ینگه دنیا زمزمه ى مستان و هوشیاران است و همچنین غزل حافظ که چون کلام الله مجید دیوانش در خانه بیشتر ما ایرانیان و حتّا در کشورهاى بیگانه نیز وجود دارد. بزرگ مردان شعر و ادب بى شمارى در گذشته و حال در کشور عزیزمان «ایران» بوده و خواهند بود. سالها پیش بزرگ اندیشمندى چون گوته مدهوش غزلهاى حافظ شد و با شیدایى تمام، عمر خود را صرف جُستن راز و رمزهاى شعر او کرد و چه باشکوه مىتوان در دیوان شرقى او، معاشقههایش را با حافظ دید و با جان نیوشید. غزل نیز از مشروطه به این سوى، با تغییر بسیارى روبه رو شد. این تغییر و تحوّل تنها در مفهوم و مضامین آن بود، ورنه شکل غزل هیچگاه تا دورهى معاصر یعنى از سال 1350 بهبعد تغییر نکرد. غزلسرایان مشروطه گذشته از آنکه بسیارى از اصطلاحات کوچه و بازار را وارد دایرهى واژگانى آن کردند. بهجاى ستایش معشوق همیشگى یا بهتر است بگویم، کهن الگوى همیشگى معشوق به ستایش شاهد آزادى و مرگ پرداختند. در این میان شاعرانى چون میرزاده عشقى و عارف نیز از اصطلاحات سیاسى و حتّا واژگان فرنگى نیز استفاده کردند. گهگاه نتیجهى کار چیزى جز فکاهه نمىشد. بهراحتى مىتوان در غزل هاى فرخى یزدى و لاهوتى شعارها و اصطلاحات سیاسى چپ را یافت. نمونههاى جالب توجّه عناصر همگون غزل مشروطه در دیوان استاد شهریار نیز جلوهگر است. پس از ظهور نیما و با رهنمودهاى او. غزل و شاعران غزلسرا مسیرى دیگر را پیمودند. اوّلین نمود آن، رویکرد نو به زبان و بیان بود. فریدون توللى، نادر نادرپور و فروغ فرخزاد اگرچه به تفنن روى به غزل آوردند امّا با دریافت دقیق رهنمودهاى نیما، در اندک غزل هاى خود زمینه هایى را آفریدند که بعدها توسط منوچهر نیستانى، حسین منزوى، محمد ذکایى، سیمین بهبهانى و محمدعلى بهمنى پىگیرى شد و همچنین شاعران بانام و بى نام دیگر نیز بوده و خواهد بود. امّا حسین منزوى حکایت و روایت دیگرى دارد. او غزل را به نیکوترین صورت سرود. گذشته از آنکه از سنتهاى ادبى و تلاش هاى بزرگان غزل سود برد امّا هیچگاه نوآورى را فراموش نکرد، چرا که به قول مولانا: هدیهى شاعر چه باشد شعر نو. غزل پیش از حسین منزوى اگرچه به سنتها وفادار بود امّا هیچگاه پا را از آن حدود فراتر نمىنهاد و همین موجب مىشد که نمونهها، چیزى جز رونویسى نباشد. منزوى حافظ را پیش رو داشت و مولانا و سعدى را نیز. ظرفیت فوقالعاده واژگان هم از لحاظ معنایى و هم موسیقیایى را مدنظر داشت و هم سهل و ممتنع بودن شعر سعدى و طربناکى شعرهاى مولانا.
حوزه معنایى غزل منزوى گذشته از عشق به مسائل آیینى نیز مى پردازد.
لیلا دوباره قسمت ابنالسلام شد
عشقبزرگمآه… چه آسان حرام شد