گزیده ای از کتاب چه گونه فیلم دوبله کنیم
نوشتار حاضر شامل چهار کتاب است. در کتاب یکم از آماده‌سازی فیلم برای دوبله گفته‌ام، که وظیفه‌ی مترجم و مدیر دوبلاژ و بازنویس را در بر می‌گیرد و در کتاب دوم از فن بیان و رازهای گویندگی در نقش‌های مختلف گفته‌ام. کتاب سوّم تاریخچه‌ی کوتاه دوبلاژ است، و کتاب چهارم تالار مشاهیر، یا تصویر دست‌اندرکاران دوبلاژ. به امید آن‌که سودمند باشد.
در آغاز کتاب چه گونه فیلم دوبله کنیم می خوانیم
فهرست
چند نکته‌ی کوتاه در مورد ظرافت‌های ترجمه. 21
استفاده از حرف تعریف فارسی.. 32
انتخاب برابر فارسی برای بعضی نام‌ها و لقب‌ها 33
پشتوانه‌ی اطلاعات مربوط به داستان‌پردازی و فیلم‌نامه‌نویسی.. 42
پشتوانه‌ی اطلاعات مربوط به فیلم‌شناسی.. 51
آشنایی با چند اصطلاح سینمایی.. 52
نوشتن دیالوگ را آغاز می‌کنیم.. 65
پرهیز از واژه‌های شبیه و دشوار. 81
همخوانی سخن فارسی با تصویر. 89
نکاتی را که می‌توان پررنگ‌تر کرد. 89
روشن شدن نام شخصیت‌ها و دیگر قضایا 92
حال و هوای فیلم، و حال وهوای نقش‌ها 110
سامانه هجی کردن از رسانه‌های شنیداری.. 120
فرآیند صدابرداری ادامه می‌یابد. 129
کتاب دوم. در شناخت فن بیان.. 137
فن بیان را از پایه‌های آن آغاز کنیم: 138
هم‌خوان‌ها (حرف‌های بی‌صدا): 140
ترکیب حرف‌هایی که از درون بینی تلفظ می‌شوند. 145
شناخت کشش واکه‌ها (مصوت‌ها) 146
تاکید یا تکیه بر واژه یا بخشی از جمله. 148
تمرین برای رسیدن به بیان درست… 153
تمرین، همه چیز را به کمال می‌رساند. 165
چه‌گونه از سخن‌مان مهربانی بتراود. 166
چه‌گونه به جای نقش اول صحبت کنیم.. 174
چه‌گونه شیرین صحبت کنیم، چه‌گونه به جای کمدین‌ها بگوییم
گویندگی به جای کودکان و خردسالان. 192
گویندگی در فیلم‌های کارتون. 193
دوبله‌ی فیلم‌های اقتباس شده ازآثارادبی کلاسیک…. 194
گویندگی در فیلم‌های کلاسیک…. 195
کتاب سوم. نگاهی به تاریخ سخن‌گویی فیلم‌ها به فارسی.. 227
زن سنگدل سومين فيلم فارسي.. 237
دزد بغداد به عربي و هندوستاني.. 238
پیش‌سخن
تبریک عرض می‌کنم! پس، شما هم تصمیم گرفته‌اید دوبلور شوید. دوبلوری کار جذابی است، بسیار تنوع دارد. در این کار هر روز فیلم جدیدی دوبله می‌شود، و جذابیت‌اش پایان‌ناپذیر است. شاید هیچ کاری جذابیت کار دوبلاژ را نداشته باشد. اما دوست من، در این کار پول چندانی نیست. با این کار هرگز پول‌دار نخواهید شد. اگر به قصد پول پارو کردن به این کار روی آورده‌اید، اشتباه کرده‌اید. این کار فقط به شما رضایت معنوی می‌دهد. در عوض شما باید شور و اشتیاق به پای‌اش بریزید؛ باید تا می‌توانید ذوق و استعداد خرج‌اش کنید تا پاسخ‌های مثبت از آن بگیرید.
رُک و پوست‌کنده بگویم اگر استعداد هنرپیشگی دارید، یا اگر به‌تازگی از رشته‌ی بازیگری فارغ‌التحصیل شده‌اید سراغ این کار بیایید. اگر شخصی خجالتی هستید که با دو سه کلمه حرف زدن جلوی دیگران، هفت رنگ رنگین‌کمان در چهره‌تان آشکار می‌شود، اگر هرگز روی صحنه نرفته‌اید، در تئاترهای دبستان و دبیرستان شرکت نکرده‌اید، اگر استعداد تعریف کردن لطیفه برای دیگران را ندارید، به این کار نیایید که موفقیتی نصیب‌تان نخواهد شد.
افزون بر استعداد، دوبلوری پیش‌نیازهای دیگری هم دارد که در این نوشتار به آن‌ها پرداخته‌ام. در واقع در کتاب دوم این نوشتار پیش‌نیازهای دوبلور آرمانی را شرح داده‌ام. این دو کتاب را با تجربهی پنجاه‌ویک ساله در زمینه‌های بازیگری، گویندگی، مدیر دوبلاژی، ترجمه، و دیگر کارها نوشته‌ام.
تجربهی بازیگری من حدود شش سال از 1334 تا 1340 را در بر می‌گیرد که سه سال آن نمایش‌های دبیرستانی و غیرحرفه‌یی را شامل می‌شود، و سه سال آن حرفه‌ای‌ست در نمایش‌هایی چون:
- شاهزاده خانم تاتیانایا
به همراه: وحدت، سارنگ، روشنیان، مصدق، بهمنیار، جلیلوند، مورین، اسودی (فخری خوروش)
- افیون
به همراه، اسدزاده، .والامقام، جلیلوند، مهرزاد، مصفا
- محلل
به همراه: وحدت، مصدق، ناصر ملک‌مطیعی، تهمینه، پرخیده، جلیلوند
- محاکمه ماری دوگان
به همراه: علی تابش، سارنگ، روشنیان، اسودی
و چند نمایش دیگر
و دو فیلم سینمایی به کارگردانی حسین مدنی:
1) شانس و عشق و تصادف
به‌‌همراه: وحدت، دلکش، کاووس دوستدار، شهرزاد (شمسی فضل‌اللهی)
2) خانم عوضی گرفتی
به همراه: فرانک، فاضلی، مقبلی، همایون
من، فقط در نمایش افیون نقش بزرگی داشتم، که یکی از نقش‌های مکمل به‌شمار می‌آمد. در باقی نمایش‌ها، نقشم، فرعی بود.
تجربهی دوبلاژ من از 1337، و یک سال پس از ورودم به تئاتر حرفه‌یی آغاز می‌شود. در یک سال وارد دوبله و وارد دانشگاه شدم و رشته‌ی زبان انگلیسی در دانشسرای‌عالی را به دو رشته‌ی دیگر معقول و منقول و ادبیات ترجیح دادم.
در بیست سالگی و آغاز جوانی وارد دوبله شدم، و دوبله هم هنوز خودْ بسیار جوان بود. بضاعت اندکم در زبان انگلیسی، در آن سال‌های آغاز دوبلاژ، به پیشرفتم کمک بسیار کرد. با دو سال تجربه در کار دوبلاژ، مدیریت دوبلاژ فیلم تپۀ عشق به کارگردانی ساموئل خاچیکیان را در استودیو «آژیر فیلم» به‌عهده گرفتم.
در سال‌های بعد من گویندگی، مدیریت دوبلاژ، و مترجمی بسیاری فیلم‌ها را عهده‌دار شدم. در نخستین سال ورودم به دوبله، توانستم به آرزوی دیرینم، یعنی گویندگی آنونس هم برسم. و چند دهه است بهترین گوینده‌ی آنونس شناخته می‌شوم. در زمینه‌ی مدیریت دوبلاژ و گویندگی هم در شمار بهترین‌ها بودم، اما بهترین نبودم. در زمینه‌ی ترجمه از زبان انگلیسی به فارسی نیز تجربه‌یی طولانی دارم. در طول سال‌ها اقامتم در استرالیا در شمار مترجمان رسمی بودم و از فارسی به انگلیسی هم ترجمه می‌کردم. به یاد ندارم کدام فیلم ها یا چه تعداد فیلم را به فارسی ترجمه کرده‌ام، شاید بیش از پانصد فیلم، اما تعداد کتاب‌های ترجمه‌ی من چندان زیاد نیست:
1) نشانه‌های تمدن در مریخ، چ 1، 1380، کتابی در زمینه‌ی پژوهش‌های فضایی
2) فیلم‌نوشت ماجرای نیمروز، چ 1، 1382. چ 2، 1385، فیلمی سینمایی به صورت کتاب.
1) فیلم‌نوشت پنجرۀ رو به حیاط، چ 1، 1382. چ 2، 1385، فیلمی سینمایی به‌صورت کتاب.
2) فیلم‌نوشت پیانیست، چ 1، 1382، چ 2، 1385، فیلمی سینمایی به‌صورت کتاب
3) فیلم‌نوشت بیمار روانی، چ 1، 1385، فیلمی سینمایی به‌صورت کتاب
4) بررسی ادبیات مانوی، چ 1، 1384، چ 2، 1386، کتاب درسی دوره‌های فوق لیسانس و دکتری
5) واژه‌نامه‌ی ادبیات مانوی، چ 1، 1386، کتاب درسی دوره‌های فوق لیسانس و دکتری
6) آیین زرتشت، کهن روزگار و قدرت ماندگارش، چ 1، 1386، چ 2، 1387، چ 3، 1388، تاریخچه‌ی دین زرتشت
7) زندگی کوروش، چ 1 و 2، 1388، کتاب تاریخی، اثر کزنوفُن
8) جسارت امید (اثر باراک اوباما)، چ 1، 1388
9) نمایشنامه‌ی مانی و کرتیر، اثر نویسنده، زیر چاپ
همچنین یک سال و اندی شریک استودیو راما، نزدیک به چهار سال شریک و مدیرعامل استودیو پاسارگاد، حدود ده سال شریک سه دانگ و مدیرمسئول سینما چرخ فلک بودم و در سال‌های زندگی در خارج از ایران، نزدیک به یک سال مسئول و مجری بخش فارسی رادیو SBS در ملبورن بودم و مدتی نیز کارمند فنی صداگذاری و Foleyman در ویکتوری استودیوی لوس‌انجلس بودم.
از مؤسسان سندیکای گویندگان فیلم هستم ــ که اکنون نامش به انجمن تغییر کرده است. و در یک دوره دبیری سندیکا، یا مسئولیت عمده‌ی سندیکا را برعهده داشته‌ام.
آن‌چه را در این نوشتار آورده‌ام در جایگاه تجربهی شخصی یکی از اهل فن در نظر بگیرید نه به‌صورت قانون. کوشیده‌ام به موضوع‌های متفاوتی در این نوشتار بپردازم تا شاید رضایت خاطر مخاطبان بیشتری را فراهم آورد.
نوشتار حاضر شامل چهار کتاب است. در کتاب یکم از آماده‌سازی فیلم برای دوبله گفته‌ام، که وظیفه‌ی مترجم و مدیر دوبلاژ و بازنویس را در بر می‌گیرد و در کتاب دوم از فن بیان و رازهای گویندگی در نقش‌های مختلف گفته‌ام. کتاب سوّم تاریخچه‌ی کوتاه دوبلاژ است، و کتاب چهارم تالار مشاهیر، یا تصویر دست‌اندرکاران دوبلاژ. به امید آن‌که سودمند باشد.
بی‌شک این کتاب بی‌شوق دادن‌ها و یاری رساندن‌های بستگان و دوستان به این شکل درنمی‌آمد و تا به این‌جا نمی‌رسید. بایسته است در آغازین بخش این کتاب از همراهی و یاری آنان یاد کنم:
امید بهبهانی، همسر عزیزم، که از آغاز تا پایان کتاب مشوق و مشاور من بود. شهراد بانکی، که آلبوم کم‌نظیر خود از تصاویر همه‌ی دست‌اندرکاران دوبلاژ را با لطف و صمیمیت در اختیار من نهاد و بخش پایانی کتاب ــ تالار مشاهیرــ از رهگذر هدیه‌ی ایشان شکل گرفت. جورج پطروسی، دوست صمیمی و فرهیخته‌ی دوبلاژ که با موشکافی ویژه‌اش کتاب حاضر را در مراحل پایانی خواند و نقطه‌نظرهای سازنده‌اش را ابراز کرد. محمد تهامی‌نژاد، برادر مهربانم که نتیجه‌ی پژوهش‌های درازمدت‌اش در تاریخ دوبله را سخاوتمندانه دراختیار من نهاد و من آن را به شکل کتابی جداگانه با همان رسم‌الخط و نگارش ویژه‌ی ایشان به این کتاب افزوده‌ام. اما یادداشت‌های ایشان که به‌صورت بخشی جداگانه در پایان آمده بود، در این‌جا به‌صورت پانوشت در زیر هرصفحه آمده است. (این پژوهش پیش‌تر به‌صورت جُستاری در نشریه‌ی فارابی به چاپ رسیده است.) همچنین، کتاب حاضر را از طرح نخستین تا شکل‌گیری نهایی با دقت و علاقه بررسید و خطاها را بازنمود. علیرضا رئیس‌دانایی، مسئول مؤسسه‌ی انتشارات نگاه، که با خوشرویی از چاپ و انتشار این کتاب استقبال کرد و به کوشش‌های من و دوستانم جامه‌ی عمل پوشاند. خانم اولدوز فروزیا که با اشتیاق و علاقه طراحی روی جلد این کتاب را پذیرفت و جلوه‌یی هنرمندانه و دلپذیر به آن بخشید. و سرانجام هوشنگ گلمکانی، سرور گرامی‌ام که با وجود مشغله‌ی بسیاری در مجله‌ی ماهنامه سینمایی فیلم بر من منت گذاشت و کتاب را در مراحل پایانی بررسی کرد، بر محتوای آن مهر تأیید زد و با راهنمایی‌های صمیمانه‌اش بسیاری ازخطاهای رسم‌الخط را اصلاح کرد.
وام من به این سروران بالاتر از آن است که با واژه‌هایی چند پرداخته شود، همه‌ی سطرهای این کتاب بازتاباننده‌ی ژرف‌ترین سپا‌س‌های همیشگی من به این گرامیان است.
ابوالحسن تهامی
شهریور ماه 1389
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.