داستانهای «عزیز نسین» گاه به صورت جدا و گاه در قالب مجموعه به فارسی ترجمه شده اند. آپارتمان اجاره ای، مجموعه ای از داستانهای کوتاه عزیز نسین است که می توان آن را از شاهکارهای نویسنده برشمرد. نسین با بهره گیری از طنزی گزنده، حوادثی را روایت می کند که خواننده ایرانی نیز با آنها بیگانه نیست. از اختلاس و فساد اداری تا فرهنگ مصرف گرایی و کالاپرستی، که در لایه های اجتماعی ترکیه رخنه کرده است و تحت عنوان مدرنیزاسیون، ارزش های اخلاقی کهن جامعه را به نابودی می کشاند. البته عزیز نسین حکومت و سیستم سیاسی را تنها مسبب عقب افتادگی کشور نمیداند و با نمایش خرافات و ساده اندیشی مردم، سعی در حفظ توازن قلم نقاد خود را نیز دارد. … « باید چیزی را به شما اعتراف کنم. من که امروز یک مامور پلیس هستم، در حقیقت لطف الهی است که پلیس شده ام. اگر چند روز دیگر بیکار می ماندم، خیلی بد میشد. چون اگر پلیس نمیشدم، مسلما دزد میشدم.» ‘
«شوهر آمریکایی» مجموعه ای است از داستانهای کوتاه عزیز نسین که به مانند سایر آثار او از زبانی گزنده و طنز آلود برای به نقد کشیدن ترکیه در دوران گذار به مدرنیته بهره برده است. از دیدگاه نویسنده تحمیل و تزریق عناصری از مدرنیته به جامعه ترکیه که در غرب از آن به عنوان توسعه فرهنگی یاد می شود تبدیل به دستمایهای مبتذل و مضحک میشود و بیراه نیست که بگوییم عزیز نسین در خلق این تصاویر ونقد آن نویسنده ای بی همتاست.در بخشی از این کتاب می خوانیم…
«برای رسیدن به ردیف کشورهای متمدن جهان بستگی به آن دارد که سر سفره هرکدام از هموطنان مقدار زیادی دلمه بادمجون موجود باشد. اگر دعوای دلمه بادمجون در مملکت حل شود، آن وقت می بینید که با سرعت معجزه آسایی در کشورمان بزرگترین اکتشافات شروع خواهد شد.»
بهره گیری عزیز نسین از عنصر فضای شهری و ترسیم مدار فرهنگی پیرامون آن، «میز یک کارمند» را به شاخصی برای مشاهده نابسامانی های موجود در ترکیه در حال گذار به مدرنیته تبدیل می کند. تصاویر و شخصیت پردازی واقع گرایانه خواننده را از انتزاع مسموم و حاکم بر ادبیات دور می سازد. و چه چیزی در ادبیات مترقی تر از آن که نویسنده، زبان نقاد جامعه باشد و ادبیات را در خدمت تعالی فرهنگ در بیاورد . « طنز تلخ» سلاح همیشگی عزیز نسین است. در این کتاب نیز از ابتدا تا انتهای داستان با آن روبرو هستیم.
شخصیت های داستان های عزیز نسین پیچیده نیستند. انسان هایی در قالب کارمند، صاحبخانه، رئیس اداره، شهردار و … که همه ما روزانه با آنها مواجه ایم ونثر عزیز نسین به آن جان می بخشد و برای خواننده دلچسب و واقعی می سازد.
نویسنده با به کارگیری طنز، مشکلاتی را از جامعه ترکیه ترسیم می کند که برای خوانندگان ایرانی کتاب بیگانه نیست… از اختلاس و دروغ تا ابتذال فرهنگی که ردپایش در تمامی داستان ها قابل مشاهده است.
«… نویسنده هفت تیرش را غلاف کرد؛ و میلیونر بزرگ شروع به شرح ماجرا نمود: میلیونر شدن خیلی کار مشکلی نیست! چیزی که مشکله، جمع کردن صد لیرۂ اول است.»
«دختر شایسته شهرمون» مجموعه داستانهایی ست از عزیز نسین (۱۹۹۵- ۱۹۱۵) طنزنویس و مترجم اهل ترکیه که در سال های پایانی زندگی او به نگارش درآمده است. هجو دیوان سالاری و مبارزه با افراطی گری از مهمترین ویژگیهای قلم بی همتای اوست که در این کتاب نیز همانند سایر آثار وی به چشم می خورد. تأکید نسین برنقد جامعه ای عقب افتاده است که از موج مدرنیته غرب، سطحی ترین و مبتذل ترین برداشت را داشته است. در بخشی از این کتاب می خوانیم:
«… مدتی بود که توی مملکت سر و صدای زیادی برای غارت کردن زمینهای ساحلی بلند شده بود. از خودم پرسیدم ما که در این مملکت حق آب و گل داریم و فرزندان این مرز و بوم هستیم، چرا در این غارت همگانی وظیفه مان را انجام ندهیم…؟ »
امیرحسن چهل‌تن زادۀ 1335 شمسی است. در 22 سالگی در رشتۀ مهندسی برق از دانشگاه علم و صنعت لیسانس گرفت. در سال 58 برای ادامه تحصیل راهی انگلستان شد و در سال 60 در رشتۀ الکترونیک فوق لیسانس خود را گرفت.
وی در سال 55 نخستین قصه ها و رمان های خود را نوشت. چهل‌تن نویسنده ای تمام عیار است. او استادانه به نقل آداب و رسوم عامۀ مردم، بازنمایی شیوه زندگی در شهر و مشکلات اجتماعی می پردازد. او استاد پدید آوردن نثری هماهنگ با ضرباهنگ زمانه است.
نگاه تا کنون کتاب های تالار آینه، سپیده دم ایرانی، دخیل بر پنجرۀ فولاد، ساعت پنج برای مردن دیر است، تهران شهر بی آسمان، مهرگیاه، دیگر کسی صدایم نزد، کات منطقه ممنوعه و چندواقعیت باورنکردنی را از این نویسنده منتشر کرده است.
«پخمه» را بسیاری شاهکار عزیز نسین می‌دانند و یکی از چند داستان بلند اوست. نسین را بیشتر نویسنده‌ای می‌شناسند که داستانهای کوتاه می‌نویسد. ویژگی برجسته آثارش طنز است. او نویسنده‌ای است که از وقایع روزمره اجتماعی می نویسد. قهرمانان او افراد عادی کارگران، رانندگان تاکسی، کارمندان دولت، زنان خانه‌دار و خلاصه افراد متوسط اجتماع هستند. او تصویری واقع‌گرایانه از جامعه عصر خود به دست می دهد و با هنر خود که ساده نویسی است خواننده را درگیر ماجراهای خنده‌دار کارارکترهایش می کند. اگرچه اسم اصلی این اثر پخمه نیست اما مترجم محترم به خاطر کاراکتر اصلی کتاب که به همین نام خطاب می شود نام پخمه را برای آن برگزیده است.
در میان روان‌شناسان و دانشمندان امور اجتماعی این باور علمی وجود دارد که بیشتر بزهکاران و قاتلین در دوران کودکی خود به حیوان‌آزاری پرداخته‌اند … ((حیوان را دست‌کم نگیر )) کتابی است در دست والدین که با آن شیوه‌ی صحیح رفتار با حیوانات را به کودکان خود بیاموزند، عزیز نسین با بیان طنزِ داستان در کنار بکارگیری آموزه‌های اخلاقی ، روح والای انسانی را در کالبد شخصیت‌های حیوانی این کتاب دمیده است :
.
.
((…. بعضی‌هامان اعتقاد داریم که وقتی انسان خودش هزار و یک بدبختی دارد ، حیوان‌دوستی او نمی‌تواند چیزی به جز یک فانتزی باشد . اما این‌طور نیست ، پدید امدن حس حمایت از حیوان نتیجه‌ی تفکر و احساس انسان است …)) .
. .
✏از متن کتاب :
.
_…صدای پارس سگی از کوچه بلند شده بود و قطع نمی‌شد. زبان‌بسته چنان پارس می‌کرد که نتوانستم بگیرم و بنشینم. پنجره را باز کردم و به کوچه نگاه کردم. سگ کوچولو و ولگردی بود. رفتم پایین که چخش کنم و فرارش بدهم. در را باز کردم. زبان‌بسته تا چشمش به من افتاد شروع کرد به زوزه کشیدن. معلوم بود که جاییش درد می‌کند. پوزه‌اش را گذاشته بود روی سکو و چشمش را به من دوخته بود. وقتی بغلش کردم، متوجه شدم که یکی از پاهایش شکسته. زخمش را شستم و مرهم گذاشتم و بستم. مدتی زوزه کشید و ناله کرد بعد ساکت شد. شکمش را سیر کردم. گرفت و خوابید.
پانزده روز بعد زخمش را باز کردم. زخمش خوب شده بود، اما می‌لنگید. ده پانزده روز بعد هم به کلی خوب شد. دیگر نمی‌لنگید. سگ با مزه و بازیگوشی بود، اما چه فایده ……. .
کتاب پیش رو رساله‌ای است داستانی برای ترسیم نابسامانی جامعه با هنرِ به‌کارگیری زبان طنز ، عزیز نسین با شناخت گسترده‌ای که از روزگار و مرز و بوم خویش داشت ، به عنوان کنش‌گری اجتماعی با تعابیری شوخ‌طبعانه ، نابسامانیِ لایه‌ها و طبقات را به تصویر می‌کشد ….
.
. ((…ماها معمولاً دهاتی را آدم حساب نمی‌کنیم ، اگر پایش بیفتد همین دهاتی چنان اشتباهاتت را تو صورتت برمی‌گرداند که مثل خر توی گل بمانی ، چنان به موقع بهت می‌گوید که 《این حرف‌ها را اون خر دیگه هم به ما گفته 》 که اعتبار و حیثیت هر چه حزب و حزبی است از یک پول سیاه هم بی‌قیمت‌تر میشود …)) .
