رمان «کائوس» اثر برجسته‌ی آلکساندر شیروان‌زاده، نویسنده‌ی ارمنی شهیر، در سال ۱۸۹۸ منتشر شد. این رمان از لحاظ هنری و ایدئولوژیک، جایگاهی درخشان در میان آثار رئالیسم انتقادی ارمنستان دارد. رمان با ترسیم تغییرات عمیق و انحطاط اخلاقی در یک شهر صنعتی بزرگ، به تأثیر مخرب سیطره‌ی میل به ثروت مادی بر ارزش‌های سنتی می‌پردازد. شیروان‌زاده از طریق شخصیت‌پردازی دقیق و صحنه‌پردازی‌های زنده، مضامینی همچون دگرگونی‌های اجتماعی، پیامدهای ویرانگر سرمایه‌داری لجام‌گسیخته و عواقب شوم فروپاشی ارزش‌های اخلاقی را مورد کاوش قرار می‌دهد.
منتقدان ادبی «کائوس» را ستایش کرده‌اند. این اثر، تصویری قدرتمند و ژرف از وضعیت انسان در بحبوحه‌ی آشوب ناشی از مدرنیزاسیون شتابزده ارائه می‌دهد. نثر شیوا و روانِ شیروان‌زاده، عمق روانشناختی، نقد اجتماعی نافذ و داستان‌پردازی ماهرانه‌ی او را به خوبی به نمایش می‌گذارد. این رمان به مثابه دستاوردی برجسته در عرصه‌ی ادبیات ارمنستان شناخته می‌شود و مهارت نویسنده در خلق شخصیت‌های پیچیده و از نظر اخلاقی مبهم با جزئیات دقیق را به رخ می‌کشد و راوی فساد، خیانت، و فروپاشی بنیان‌هایی اخلاقی خواهد بود که ریشه در حرص و طمع بی‌حد و حصر انسان دارد.
رمان « کائوس» اثر برجسته‌ی اسکندر شیروندزاده، محصول دورانی پرالتهاب در منطقه‌ی قفقاز است (۱۸۹۶-۱۸۹۷). این دوره با صنعتی‌سازی شتابزده و دگرگونی‌های اجتماعی گسترده، به ویژه در شهر باکو، شناخته می‌شود. او به عنوان کارمند شرکت‌های نفتی در باکو شاهد تأثیرات عمیق اجتماعی رونق صنعت نفت در این شهر بود. این رونق اقتصادی اگرچه به افزایش ثروت و گرایش‌های مادی‌گرایانه دامن زد، اما پیامدهای زیان‌باری همچون انحطاط اخلاقی و سستی ارزش‌های سنتی را نیز به دنبال داشت. رمان «کائوس» بازتاب مستقیم شوک و خشم نویسنده از این تحولات تلقی می‌شود. او با بهره‌گیری از ادبیات به‌عنوان ابزاری برای اعتراض، در پی نقد و برملا کردن تأثیرات ویرانگر سرمایه‌داری لجام‌گسیخته و صنعتی‌سازی بی‌ضابطه بر جامعه بود. علاوه بر این، عضویت شیروان‌زاده در حزب سوسیال دموکرات هونچاکیان در آن دوره و فعالیت‌های سیاسی انتقادی وی در برابر نابسامانی‌های اجتماعی، منجر به زندانی شدنش در تفلیس گردید. بی‌شک این تجربه نیز نقشی اساسی در شکل‌گیری مضامین رمان «کائوس» ایفا کرده است. با توجه به این بستر تاریخی، «کائوس» را می‌توان اثری شاخص در عرصه‌ی رئالیسم انتقادی ارمنستان به شمار آورد که نقشی بسزا در گسترش آن داشته است، جنبشی ادبی که در پیِ به تصویر کشیدن عینیِ واقعیات تلخِ تغییرات اجتماعی و تضادهای طبقاتی بود. این رمان تصویری صریح و در عین حال تکان‌دهنده از واقعیات تلخِ دگرگونی‌های اجتماعی، تضادهای طبقاتی و پیامدهای مدرنیزاسیون شتابزده در قفقاز آن دوره ارائه می‌دهد.
در یک کلام، «کائوس» اثری محوری از یکی از ارکان ستایش‌شده‌ی ادبیات ارمنستان محسوب می‌شود. این رمان با کاوشی عمیق و تأمل‌برانگیز، تجربه‌ی انسانی را در میانه‌ی آشوب مدرنیزاسیون به تصویر می‌کشد.