نگاه :فریاد شیری شاعر دهه هفتاد است . شاعری که آرام آرام تجربه های شاعرانه اش را به شعر تبدیل کرد و توانست برای جان خود جهانی بیافریند که خواندنی و شنیدنی است . اوشعر می خواند شعر می گوید شعر از زبان کردی ترجمه می کند و به عنوان ناشر در سالهای اخیر شعر منتشر می کند . گرچه داستان هایی نسبتا زیادی هم از او منتشر شده است اما ما همچنان فریاد را فریاد رسای شعر می دانیم .
از فریاد شیری تاکنون چهار مجموعه شعر در دودهه اخیر منتشر شده است اولین مجموعه شعر با نام ” کلاغ ها زبان گنجشک را نمی فهمند ” در سال 1376 و آخرین مجموعه شعر با نام ” و تن فروشی نیست ” در سال 1391 از سوی انتشارات نگاه منتشر شد . تاکنون بیش از بیست کتاب شعر و ترجمه شعر و داستان به قلم شیری انتشار یافته است . چند روزقبل فریاد شیری به دفتر نشر نگاه آمد بهانه خوبی بود تا در باره شعر و آخرین مجموعه شعرش که آخرین شمارگان آن هم به فروش رفته بود کمی حرف بزنیم . او هم مانند همه شاعران کرد که مهربانی و صمیمیت جزو ذاتی آنانست سوالات را مهربانانه و به صورت کتبی پاسخ داد که در زیرمی خوانید :
فریاد شیری به مخاطب به هنگام سرودن شعر فکر می کند؟
شعر برای من قرار گرفتن در یک موقعیت ناهنجار و بحرانی است که در آن لحظه تنها راه علاجم سرودن شعر است و طبیعی است که در آن موقعیت ناهنجار و بحرانی، به هیچ چیز سرودن آن شعر فکر نمی کنم ، حتی به منتشر کردنش و همیشه بعد از سرودن هر شعری آنرا فراموش می کنم. شعر برای من نوعی به خاطر آوردن و فراموش کردن است.
عموما مخاطبان کتابهای شعر چه کسانی هستند ؟ و اصولا چرا کتاب های شعر با فروش خوبی مواجه نمی شود؟
این مساله به مخاطبان شعر بر می گردد که متاسفانه در همه جای دنیا تعدادشان اندک است، هر چند در ایران وضعیت بهتر است، چون تعداد شاعران نسبت به همه جای دنیا بیشتر است. عموما دو دسته مخاطب شعر داریم، گروهی فقط چشم و گوششان به رسانه ها است و خودشان قدرت تشخیص ندارند و کتاب هر شاعری که توانسته باشد با هر ترفندی خودش را در معرض دید آنها قرار دهد خریداری می کنند، و هیچ آگاهی نسبت به وضعیت شعر و جریان های شعری ندارند. متاسفانه این گروه تعدادشان هم کم نیست و کتاب هر شاعری که مورد توجه این گروه قرار گیرد تا بیش از ده نوبت چاپ هزار نسخه ای هم می رسد. و اما گروه اندکی هم هستند که با آگاهی و شناخت کامل از شعر امروز ایران به انتخاب و خرید کتابهای شعر می پردازند. البته به شرطی که کتابهای خوب در معرض دید آنها قرار بگیرد که معمولا این اتفاق نمی افتد. اگر مخاطب واقعی را گروه دوم فرض کنیم، کتاب شعر یک شاعر حرفه ای حداقل باید تا چهار نوبت منتشر شود. البته همه ی اینها بستگی به قدرت توزیع ناشر دارد. چه بسا کتابهای شعر خوبی منتشر می شود و سال ها طول میکشد یک نوبت چاپ آن به فروش برسد.
آیا مجموعه شعر” و تن فروشی نیست ” شما گذر از مراحل شعری قبلی شماست؟
من پیش از کتاب ” و تن فروشی نیست ” سه مجموعه شعر فارسی منتشر کردم که هر کدام حاصل سه دوره مختلف از شرایط زیستی و روحی و روانی ام بود. مجموعه ” کلاغ ها زبان گنجشک را نمی فهمند ” حاصل نگاهی عاشقانه و معصومانه و سرشار از حسی نوستالژیک بود، توام با زبانی ساده.
در مجموعه ی “آغوش من از سفر پر است” به فرم و تکنیک اهمیت بیشتری دادم و با طنزی تلخ و گزنده رویکردی اجتماعی- سیاسی پیش گرفتم. و مجموعه ی ” امضای تازه می خواهد این نام ” یک جنون شاعرانه بود ، حاصل درگیریهای اعتقادی، آیینی ، فلسفی و عاطفی.
و اما ” و تن فروشی نیست ” تلفیقی از سه رویکرد شعری در کتاب های قبلی ام بود که البته بومی گرائی و لحن و لهجه کردی ام در آن برجسته تر است. در این کتاب به مرور و بازخوانی دوباره خودم پرداخته ام تا برای همیشه با آن فضاهای شعری خداحافظی کنم و همین اتفاق هم افتاد و بعد از این مجموعه مدام از آن فضاهای شعری تکراری فرار می کنم و یقینا همین باعث می شود کتاب بعدی ام سرشار از تجربه های تازه باشد.
آیا هر شاعر باید در هر مجموعه شعر یک جهان ممکن شاعرانه بیافریند یا یک جهان در همه مجموعه های شعر یک شاعر تکرار می شود؟
در سرودن شعر هیچ بایدی وجود ندارد، جهان شاعر با توجه به شرایط زیستی و روحی و روانی و واکنش او نسبت به آن شرایط شکل می گیرد. نوع واکنش شاعر هم بستگی به داشته ها و تجربیات او دارد. طبیعی است اگر شاعری مدام در یک شرایط ثابت به سر برد و هیچ تلاشی برای کسب تجربه و داشته های شعری نکند، مدام خودش را تکرار می کند مثل زندگی روزمره اش که تکراری پیش می رود. فراموش نکنیم که پیرامون ما در جهان اکنون در هر ثانیه ای میلیون ها اتفاق رخ می دهد پس عجیب به نظر می رسد اگر در ذهن و زبان ما اتفاقی رخ ندهد.
حضور انبوه شاعران و مجموعه شعرهای رنگارنگ، نشانه ی رشد کیفی شعر در روزگار ماست ؟
این سوال را باید از منتقدین شعر بپرسید که متاسفانه جایشان در فضاهای شعری ما خالیست و اتفاقا همین جای خالی منتقدین راشاعران پر کرده اند. طبیعی است که وقتی منتقد جدی و بی رحم نداشته باشیم، من شاعر بدون واهمه پشت سر هم مجموعه شعر منتشر می کنم. اینکه این همه شاعر در جامعه ادبی ما حضور دارند باعث خوشحالی است، به هر حال اگر شاعری را فردی آگاه، روشنفکر و … فرض کنیم، با این همه شاعر می توانیم به آینده جامعه خوشبین باشیم. اما اینکه هر شاعری به راحتی و بی واهمه بتواند مجموعه شعر منتشر کند، هیچ کمکی به رشد شعر نمی کند. واقعیت این است این تولید انبوه شعر منتقد ندارد و قبل از ورود به بازار نشر کنترل کیفیت نمی شود.
از شما فریاد شیری صمیمانه ممنونم که به همه سوالات خوب و دقیق پاسخ دادید .
من هم از شما وبچه های سایت انتشارات نگاه تشکر می کنم