توضیحات
گزیده ای از کتاب، تفریق جمعى: تحلیل آثار سیزده شاعر نوپرداز از نیما تا امروز
در زمانه سهراب اکثر شاعران و هنرمندان و روشنفکران درگیر شکست‌ها، مشکلات و بحران‌های اجتماعی بودند که جنس خیال و شهود آنان را یاس‌آلود، عاصی، پرخاشگر و ستیزه‌خواه و سرشار از فریاد کرده بود، اما سپهری در میان ایشان دارای نگاهی فارغ از زمان تاریخی است.
در آغاز کتاب، تفریق جمعى: تحلیل آثار سیزده شاعر نوپرداز از نیما تا امروز ؛ می خوانیم
فهرست
پیش گفتار ۱۱
از وراى آن آبى بنفش
نیما شاعر طبیعتِ آزادِ زبان
آى آدم‌ها ۲۵
خانه‌ام ابریست… ۲۷
روى بندرگاه ۲۸
رى را ۳۰
ترا من چشم در راهم ۳۲
سیولیشه ۳۳
داروگ ۳۵
شب‌پره‌ى ساحل نزدیک ۳۶
قایق ۳۸
آقا توکا ۴۰
شاملو اسطوره نیست!
آنگاه که شاعر آتش حیرت را برافروخت
مرگ نازلى ۵۵
مه ۵۷
از عموهایت ۵۹
آیدا در آینه ۶۱
ماهى ۶۵
شبانه ۶۸
سرودِ ابراهیم در آتش ۷۱
اخوان؛ پیامبر اعتراض و اندوه
شاعر اسطوره شکست
آنگاه پس از تندر ۸۷
کتیبه ۹۴
زمستان ۹۸
آواز چگور ۱۰۱
قاصدک ۱۰۵
فریاد ۱۰۷
ییلاقى ۱۱۰
میعاد در لجن
نصرت رحمانى در کمین‌گاه شعر
مادر ۱۲۰
یک و صد ۱۲۲
فرار ابر ۱۲۳
کولى ۱۲۴
درها و رهگذرها ۱۲۷
مرد دیگر ۱۲۹
۰۰۷ ۱۳۱
لوحه ۱۳۳
بودن چه سود ۱۳۴
آتشى، شاعر بزرگ جنوب
دریافتیم زندگى آنگونه که شاعر مى‌پنداشت نبود
خنجرها، بوسه‌ها و پیمان‌ها ۱۴۵
در غبار خواب ۱۵۰
کوچه‌هاى شعر ۱۵۱
مرا صدا کن ۱۵۴
ظهور ۱۵۶
فروغ
پرنده آبى شعر معاصر
تولدى دیگر ۱۷۲
بعد از تو ۱۷۶
دلم براى باغچه مى‌سوزد ۱۷۹
هدیه ۱۸۵
پرنده مردنى است ۱۸۶
کسى که مثل هیچ کس نیست ۱۸۷
بوداى خاموش
سپهرى؛ شاعر ارزش احساسات
بى‌پاسخ ۲۰۲
پشت دریاها ۲۰۴
روشنى، من، گل، آب ۲۰۷
آب ۲۰۹
نداى آغاز ۲۱۱
سوره تماشا ۲۱۴
دوست ۲۱۷
اینجا همیشه تیه ۲۱۹
صحبت از سپیده‌دم
کسرائى شاعرى بلند قامت با شعرى متوسط
کارگران راه ۲۳۰
طبیعت نیمه‌جان ۲۳۱
تشویق ۲۳۲
زندگى ۲۳۳
چشمداشت ۲۳۵
خانه‌ى انسان ۲۳۶
تاریکى در تاریکى ۲۳۷
نام و سیما ۲۳۸
سرود جمهورى ۲۴۰
وحدت ۲۴۲
پاییز ۲۴۳
تشییع جنازه ۲۴۴
مار ۲۴۵
خاموش‌وار ۲۴۶
یدالله رویایى
ارتش یک نفره
رفته ۲۵۶
۳ (سکوت دسته گلى بود) ۲۵۸
۲۵ (شب آفتاب نمى‌خواهد) ۲۶۰
۳۰ (دریاى عاشقان غریق،) ۲۶۱
۲ (زخم ظریف عقربه در من بود) ۲۶۴
اى روح رهسپار،اى مار، همهه‌ى غضروف! ۲۶۵
۹ (در باز بود اما،) ۲۶۷
۷۰ (بیراهه براى گام آرام است) ۲۶۹
۱۱۴ (باز مى‌داردش از پا) ۲۷۰
چند تن در یک تن
براهنى منتقد، شاعر، رمان‌نویس
دف ۲۸۰
با توام ایرانه خانم زیبا ۲۸۸
گلى در یخ؛ برخاسته در دفاع از موج نو
کنکاشى در شعر احمد رضا احمدى
قوطى سیگار ۳۰۴
یک خبر ۳۰۵
طرح و ترکیب ۳۰۷
مرگ ماهى ۳۰۹
در خروجى بیمارستان ۳۱۱
اگر گفت ۳۱۲
از پایتخت که ۳۱۳
گونه‌هاى پیرم ۳۱۵
روز در لایه‌هاى پیاز
بررسى جزئیاتى از شعر شمس لنگرودى
نه بر بام‌تان چراغى ۳۲۵
شام ۳۲۶
پلنگ و روشنى ۳۲۷
۴ (ماجراى مرا پایانى نبود) ۳۲۸
۶ (مى‌آیى و چون چاقویى روزم را به دونیم مى‌کنى) ۳۳۰
۱۱ (سپاسگزارم درخت گلابى) ۳۳۲
۲۰ (براى ستایش تو) ۳۳۳
۳۲ (بر سرش زده باد) ۳۳۴
۱۳ (باران شبانه را دوست دارم) ۳۳۵
۱۶ (بازگشته‌ام از سفر) ۳۳۶
سید على صالحى
شاعر گفتار
رو به یک طرفى… ۳۴۶
پیدایش تکلم نامها ۳۴۸
اگر عاشق نشویم، مى‌میریم! ۳۵۰
پرنده، هى پرنده‌ى پرقیچى! ۳۵۲
براى صفحه‌ى شعر یک روزنامه‌ى رسمى ۳۵۴
۳ (دارم هى پابه‌پاى نرفتن صبورى مى‌کنم) ۳۵۵
نشانى اول ۳۵۶
پیش گفتار
اندیشیدن به شعر یکى از مشکل‌ترین انواع تفکر است. هر شعر تابع هزاران تاثیر مستقیم و غیر مستقیم، آنى و زمان‌دار بر لایه‌هاى مختلف ذهن و روان انسان است که جنس حقیقى و توانایى غایى زبان در ایجاد لحظاتى بدیع از زندگى را متجلى مى‌کند. بى‌شک در طول تاریخ بشر هنرهایى که میزان گنجینه داشته‌هایشان با شعر برابرى کند در خوش‌بینانه‌ترین حالت شاید بیش از دو مورد نباشند، که دلیل آن قدمت و توانمندى زبان در معنا بخشى به امور و اشیاء نسبت به دیگر متعلقات بشر و تعلق خاطر و توجه خاص انسان به زبان بوده است و اینکه شعر نخستین و مهمترین هنر زبانى نزد بشر محسوب مى‌شود.
اندیشیدن به هنرى با این توان و قدمت و بررسى آن از جهات مختلف همان‌طور که اشاره شد قطعاً کارى مشکل است. به همین دلیل دادن لقب منتقد شعر به اشخاص و نقد شعر به هر نوشته‌اى کار ساده‌اى نیست و نیاز به کارشناسى جداگانه در خصوص متن نقد نوشته دارد. در ادبیات و شعر فارسى سابقه نقد شعر بسیار کوتاه و بنیه نقد شعرضعیف است. ما منتقد حرفه‌اى شعر که شغل نقدنویسى را براى تمام عمر خود برگزیده باشد نداریم که دلیل آن کم‌توجهى جامعه‌ى ایرانى به موضوع نقد در زمینه‌هاى مختلف و نقد ادبى به‌عنوان مقوله‌اى مهم و مؤثر در تعیین ارزش اثر ادبى و شعر است. اما در طول یکصد سال گذشته ما منتقدین پاره‌وقت جدى داشته‌ایم که آثار درخورى از خود در حوزه‌ى نقد شعر به یادگار گذاشته‌اند.
با در نظر گرفتن این موضوع قطعاً نگارنده نیز خود را منتقدى حرفه‌اى و تمام‌وقت نمى‌داند و به‌سختى بر نوشته‌هاى این کتاب نام نقد گذاشته و بیشتر آن را بررسى و تحلیلى جدى مى‌داند. بنابراین انتخاب‌هایى هم که از میان آثار شاعران معاصر انجام شده، همین‌طور کیفیت و سطح بررسى‌ها در حدود علاقه‌مندى و تأثیرى بوده که نگارنده شخصاً در طول حشرونشر با شعر شاعران نوپرداز گرفته است. ناگفته نماند این انتخاب به منزله اعلام اسامى تمام منتخبین سرشناس شعر حتا از نظر نگارنده نیست، کما اینکه در حال نگاشتن همین سطرها آثار ارزشمند شاعرانى را به خاطر مى‌آورم که شخصاً به شعرشان دلبستگى خاص دارم، اما تحقیق و بررسى و تحلیل آثارشان تابع عواملى است که در مجموع محقق نشدند.
امیدوارم در چاپ‌هاى بعدى این کتاب یا در جلدهاى مستقل دیگرى موفق شوم آثار دیگر شاعران حرفه‌اى را نیز مورد بررسى دقیق قرار دهم و با رویکردى جوان‌گرایانه‌تر به تحلیل مجموعه اشعار چهره‌هاى مستعدى که مى‌توان کارنامه‌ى شعرى ایشان را تا آن‌زمان نمونه‌اى تمام از کل تجربیات هنرى‌شان فرض کرد، بپردازم.
در اینجا لازم است به چند نکته دیگر در مورد این کتاب اشاره کنم، اول اینکه: سعى کرده‌ام نوشته‌هایم در مورد شاعران تا حد ممکن چکیده‌اى از مهمترین نکات قابل اشاره در مورد آثار، احوال و نظرات آنان باشد. (بررسى آثار بعضى شاعران نوپرداز به‌دلیل خود مؤلف بودن در حوزه‌ى مشخصات آثارشان نمى‌توانسته جداى از بررسى احوال و نظراتشان باشد). دوم اینکه: اختصار بررسى‌هاى انجام شده به این جهت است که امکان آشنایى تمام علاقه‌مندان از هر قشرى با شاعران بزرگ نوپرداز در زمانى اندک (که نیاز زمانه ماست) فراهم شود. سوم اینکه: از ذکر هر منبعى در کتاب مگر در حین مقاله به‌صورت نقل‌قول مستقیم خوددارى کردم تا با پیدا شدن کیفیتى شفاهى ماهیت این بررسى‌ها که بیشتر تابع تفکر و تجربه‌اى شخصى است حفظ شود، ضمن آنکه اعتقاد دارم چنین نگاهى براى کتابى از این دست که جهت عموم علاقه‌مندان به شعر نو فارسى نوشته شده کار آمدى بیشترى دارد. آخرین نکته‌اى که باید به آن اشاره کنم در خصوص گزیده‌اى است که از شعر هر شاعر در کنار نقد آثار و آراى او فراهم کرده‌ام، این شعرها در واقع برگزیده‌اى از بهترین شعرهایى هستند که شخصاً از شاعرانى که شعرشان را در این کتاب بررسى کرده‌ام خوانده‌ام، به‌جز در مواردى که از شعر بلند شاعرى نمى‌توان گذشت، ملاک انتخاب خود را شعرهاى کوتاه‌تر ایشان قرار داده‌ام تا تنوع بیشترى در این کتاب، متناسب با حجم آن به وجود آید.
در پایان باید یادآور شوم تحلیل‌هایى با عناوین دیگر در مورد بعضى از شاعران طى ده سال گذشته در مطبوعات ادبى به چاپ رسانده بودم که ابتدا قرار بود آنها را با ویرایشى جدید به صورت یک کتاب چاپ کنم، اما پس از مطالعه‌ى آنها متوجه شدم آن جامعیتى که در خصوص کلیات شعر شاعران براى پذیرش عموم علاقه‌مندان به شعر نو لازم است، در آن نوشته‌ها وجود ندارد. بنابراین با تشویق مدیریت محترم انتشارات نگاه آقاى علیرضا رئیس دانایى، که انگیزه‌اى جهت جدى شدن من براى نوشتن و اتمام این کتاب در طول یک‌سال و نیم گذشته بودند، تقریباً تمام تحلیل‌هاى درج شده این کتاب از نو نوشته شدند.
مهر ماه ۱۳۸۸
داریوش معمار ـ ماهشهر
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.