توضیحات
گزیده ای از کتاب، تفریق جمعى: تحلیل آثار سیزده شاعر نوپرداز از نیما تا امروز
در زمانه سهراب اکثر شاعران و هنرمندان و روشنفکران درگیر شکست‌ها، مشکلات و بحران‌های اجتماعی بودند که جنس خیال و شهود آنان را یاس‌آلود، عاصی، پرخاشگر و ستیزه‌خواه و سرشار از فریاد کرده بود، اما سپهری در میان ایشان دارای نگاهی فارغ از زمان تاریخی است.
در آغاز کتاب، تفریق جمعى: تحلیل آثار سیزده شاعر نوپرداز از نیما تا امروز ؛ می خوانیم
فهرست
پیش گفتار 11
از وراى آن آبى بنفش
نیما شاعر طبیعتِ آزادِ زبان
آى آدم‌ها 25
خانه‌ام ابریست… 27
روى بندرگاه 28
رى را 30
ترا من چشم در راهم 32
سیولیشه 33
داروگ 35
شب‌پره‌ى ساحل نزدیک 36
قایق 38
آقا توکا 40
شاملو اسطوره نیست!
آنگاه که شاعر آتش حیرت را برافروخت
مرگ نازلى 55
مه 57
از عموهایت 59
آیدا در آینه 61
ماهى 65
شبانه 68
سرودِ ابراهیم در آتش 71
اخوان؛ پیامبر اعتراض و اندوه
شاعر اسطوره شکست
آنگاه پس از تندر 87
کتیبه 94
زمستان 98
آواز چگور 101
قاصدک 105
فریاد 107
ییلاقى 110
میعاد در لجن
نصرت رحمانى در کمین‌گاه شعر
مادر 120
یک و صد 122
فرار ابر 123
کولى 124
درها و رهگذرها 127
مرد دیگر 129
007 131
لوحه 133
بودن چه سود 134
آتشى، شاعر بزرگ جنوب
دریافتیم زندگى آنگونه که شاعر مى‌پنداشت نبود
خنجرها، بوسه‌ها و پیمان‌ها 145
در غبار خواب 150
کوچه‌هاى شعر 151
مرا صدا کن 154
ظهور 156
فروغ
پرنده آبى شعر معاصر
تولدى دیگر 172
بعد از تو 176
دلم براى باغچه مى‌سوزد 179
هدیه 185
پرنده مردنى است 186
کسى که مثل هیچ کس نیست 187
بوداى خاموش
سپهرى؛ شاعر ارزش احساسات
بى‌پاسخ 202
پشت دریاها 204
روشنى، من، گل، آب 207
آب 209
نداى آغاز 211
سوره تماشا 214
دوست 217
اینجا همیشه تیه 219
صحبت از سپیده‌دم
کسرائى شاعرى بلند قامت با شعرى متوسط
کارگران راه 230
طبیعت نیمه‌جان 231
تشویق 232
زندگى 233
چشمداشت 235
خانه‌ى انسان 236
تاریکى در تاریکى 237
نام و سیما 238
سرود جمهورى 240
وحدت 242
پاییز 243
تشییع جنازه 244
مار 245
خاموش‌وار 246
یدالله رویایى
ارتش یک نفره
رفته 256
3 (سکوت دسته گلى بود) 258
25 (شب آفتاب نمى‌خواهد) 260
30 (دریاى عاشقان غریق،) 261
2 (زخم ظریف عقربه در من بود) 264
اى روح رهسپار،اى مار، همهه‌ى غضروف! 265
9 (در باز بود اما،) 267
70 (بیراهه براى گام آرام است) 269
114 (باز مى‌داردش از پا) 270
چند تن در یک تن
براهنى منتقد، شاعر، رمان‌نویس
دف 280
با توام ایرانه خانم زیبا 288
گلى در یخ؛ برخاسته در دفاع از موج نو
کنکاشى در شعر احمد رضا احمدى
قوطى سیگار 304
یک خبر 305
طرح و ترکیب 307
مرگ ماهى 309
در خروجى بیمارستان 311
اگر گفت 312
از پایتخت که 313
گونه‌هاى پیرم 315
روز در لایه‌هاى پیاز
بررسى جزئیاتى از شعر شمس لنگرودى
نه بر بام‌تان چراغى 325
شام 326
پلنگ و روشنى 327
4 (ماجراى مرا پایانى نبود) 328
6 (مى‌آیى و چون چاقویى روزم را به دونیم مى‌کنى) 330
11 (سپاسگزارم درخت گلابى) 332
20 (براى ستایش تو) 333
32 (بر سرش زده باد) 334
13 (باران شبانه را دوست دارم) 335
16 (بازگشته‌ام از سفر) 336
سید على صالحى
شاعر گفتار
رو به یک طرفى… 346
پیدایش تکلم نامها 348
اگر عاشق نشویم، مى‌میریم! 350
پرنده، هى پرنده‌ى پرقیچى! 352
براى صفحه‌ى شعر یک روزنامه‌ى رسمى 354
3 (دارم هى پابه‌پاى نرفتن صبورى مى‌کنم) 355
نشانى اول 356
پیش گفتار
اندیشیدن به شعر یکى از مشکل‌ترین انواع تفکر است. هر شعر تابع هزاران تاثیر مستقیم و غیر مستقیم، آنى و زمان‌دار بر لایه‌هاى مختلف ذهن و روان انسان است که جنس حقیقى و توانایى غایى زبان در ایجاد لحظاتى بدیع از زندگى را متجلى مى‌کند. بى‌شک در طول تاریخ بشر هنرهایى که میزان گنجینه داشته‌هایشان با شعر برابرى کند در خوش‌بینانه‌ترین حالت شاید بیش از دو مورد نباشند، که دلیل آن قدمت و توانمندى زبان در معنا بخشى به امور و اشیاء نسبت به دیگر متعلقات بشر و تعلق خاطر و توجه خاص انسان به زبان بوده است و اینکه شعر نخستین و مهمترین هنر زبانى نزد بشر محسوب مى‌شود.
اندیشیدن به هنرى با این توان و قدمت و بررسى آن از جهات مختلف همان‌طور که اشاره شد قطعاً کارى مشکل است. به همین دلیل دادن لقب منتقد شعر به اشخاص و نقد شعر به هر نوشته‌اى کار ساده‌اى نیست و نیاز به کارشناسى جداگانه در خصوص متن نقد نوشته دارد. در ادبیات و شعر فارسى سابقه نقد شعر بسیار کوتاه و بنیه نقد شعرضعیف است. ما منتقد حرفه‌اى شعر که شغل نقدنویسى را براى تمام عمر خود برگزیده باشد نداریم که دلیل آن کم‌توجهى جامعه‌ى ایرانى به موضوع نقد در زمینه‌هاى مختلف و نقد ادبى به‌عنوان مقوله‌اى مهم و مؤثر در تعیین ارزش اثر ادبى و شعر است. اما در طول یکصد سال گذشته ما منتقدین پاره‌وقت جدى داشته‌ایم که آثار درخورى از خود در حوزه‌ى نقد شعر به یادگار گذاشته‌اند.
با در نظر گرفتن این موضوع قطعاً نگارنده نیز خود را منتقدى حرفه‌اى و تمام‌وقت نمى‌داند و به‌سختى بر نوشته‌هاى این کتاب نام نقد گذاشته و بیشتر آن را بررسى و تحلیلى جدى مى‌داند. بنابراین انتخاب‌هایى هم که از میان آثار شاعران معاصر انجام شده، همین‌طور کیفیت و سطح بررسى‌ها در حدود علاقه‌مندى و تأثیرى بوده که نگارنده شخصاً در طول حشرونشر با شعر شاعران نوپرداز گرفته است. ناگفته نماند این انتخاب به منزله اعلام اسامى تمام منتخبین سرشناس شعر حتا از نظر نگارنده نیست، کما اینکه در حال نگاشتن همین سطرها آثار ارزشمند شاعرانى را به خاطر مى‌آورم که شخصاً به شعرشان دلبستگى خاص دارم، اما تحقیق و بررسى و تحلیل آثارشان تابع عواملى است که در مجموع محقق نشدند.
امیدوارم در چاپ‌هاى بعدى این کتاب یا در جلدهاى مستقل دیگرى موفق شوم آثار دیگر شاعران حرفه‌اى را نیز مورد بررسى دقیق قرار دهم و با رویکردى جوان‌گرایانه‌تر به تحلیل مجموعه اشعار چهره‌هاى مستعدى که مى‌توان کارنامه‌ى شعرى ایشان را تا آن‌زمان نمونه‌اى تمام از کل تجربیات هنرى‌شان فرض کرد، بپردازم.
در اینجا لازم است به چند نکته دیگر در مورد این کتاب اشاره کنم، اول اینکه: سعى کرده‌ام نوشته‌هایم در مورد شاعران تا حد ممکن چکیده‌اى از مهمترین نکات قابل اشاره در مورد آثار، احوال و نظرات آنان باشد. (بررسى آثار بعضى شاعران نوپرداز به‌دلیل خود مؤلف بودن در حوزه‌ى مشخصات آثارشان نمى‌توانسته جداى از بررسى احوال و نظراتشان باشد). دوم اینکه: اختصار بررسى‌هاى انجام شده به این جهت است که امکان آشنایى تمام علاقه‌مندان از هر قشرى با شاعران بزرگ نوپرداز در زمانى اندک (که نیاز زمانه ماست) فراهم شود. سوم اینکه: از ذکر هر منبعى در کتاب مگر در حین مقاله به‌صورت نقل‌قول مستقیم خوددارى کردم تا با پیدا شدن کیفیتى شفاهى ماهیت این بررسى‌ها که بیشتر تابع تفکر و تجربه‌اى شخصى است حفظ شود، ضمن آنکه اعتقاد دارم چنین نگاهى براى کتابى از این دست که جهت عموم علاقه‌مندان به شعر نو فارسى نوشته شده کار آمدى بیشترى دارد. آخرین نکته‌اى که باید به آن اشاره کنم در خصوص گزیده‌اى است که از شعر هر شاعر در کنار نقد آثار و آراى او فراهم کرده‌ام، این شعرها در واقع برگزیده‌اى از بهترین شعرهایى هستند که شخصاً از شاعرانى که شعرشان را در این کتاب بررسى کرده‌ام خوانده‌ام، به‌جز در مواردى که از شعر بلند شاعرى نمى‌توان گذشت، ملاک انتخاب خود را شعرهاى کوتاه‌تر ایشان قرار داده‌ام تا تنوع بیشترى در این کتاب، متناسب با حجم آن به وجود آید.
در پایان باید یادآور شوم تحلیل‌هایى با عناوین دیگر در مورد بعضى از شاعران طى ده سال گذشته در مطبوعات ادبى به چاپ رسانده بودم که ابتدا قرار بود آنها را با ویرایشى جدید به صورت یک کتاب چاپ کنم، اما پس از مطالعه‌ى آنها متوجه شدم آن جامعیتى که در خصوص کلیات شعر شاعران براى پذیرش عموم علاقه‌مندان به شعر نو لازم است، در آن نوشته‌ها وجود ندارد. بنابراین با تشویق مدیریت محترم انتشارات نگاه آقاى علیرضا رئیس دانایى، که انگیزه‌اى جهت جدى شدن من براى نوشتن و اتمام این کتاب در طول یک‌سال و نیم گذشته بودند، تقریباً تمام تحلیل‌هاى درج شده این کتاب از نو نوشته شدند.
مهر ماه 1388
داریوش معمار ـ ماهشهر
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.