توضیحات
گزیده ای فرهنگ – دانشنامۀ کارا پنج جلدی
- اولین فرهنگ انگلیسى ـ فارسى از نظر حجم حروفنگارى، نه صرفآ تعداد جلدهاست.
در آغاز فرهنگ – دانشنامۀ کارا می خوانیم
پیشگفتار سپاس بى‌کران خداوند سبحان را که انسان را هم یکسان و همسان و هم گوناگون آفرید، و زبان را همچنین. و الطاف پیدا و پنهانش حتى کارفرما و کارساز این کار کوچک شد. تا این وظیفه فرهنگى به سامان و فرهنگ کارا به پایان آمد.Êسمیوئل جانسون که از بزرگترین فرهنگ‌نگاران زبان انگلیسى است و چندان دانش و ادب داشت که او را «فرهنگستان یک نفره» نامیده بودند، در باب درشتى‌ها و دشوارى‌هاى فرهنگ‌نویسى، که ارج و اجرش ناپیداست، قطعه‌اى معروف دارد که ترجمه تقریبى منظومش از این قرارست:کوشنده چو کار خود به پایان ببرد
امید به تحسین فراوان ببرد
فرهنگ نگار آرزویش این است
کز سرزنش اهل نظر جان ببرد
هم عدّه کم به این سعادت برسند
Êاز بس مقدمه / پیشگفتار فرهنگ‌ها / آثار مرجع را کم خوانده‌اند و کم خوانده‌ایم، به این نتیجه رسیده‌ام که هر چه کوتاهتر بنویسم. به ویژه آنکه ناشر آثار شادروان جعفر شهرى قول تجربى شیرینى از ایشان نقل کرد: مقدمه سخنى است که هر چه کم باشد، باز هم زیاد است، و هر چه زیاد باشد، باز هم کم است.
|
در مقدمه یکى از بهترین فرهنگ‌هاى دو زبانه امروز دیدم که درباره «فرهنگ چیست» و «فرهنگ دو زبانه چیست» و این گونه توضیح واضحات و تکرار مکررات بحث کرده بودند. و در همین راستا باید گفت اگر سزاى گران‌فروش نخریدن است، سزاى درازنویس هم نخواندن است. آرى ظاهرآ وقت بسیار است، اما باطنآ فرصت کم است.Êاشاره‌اى کوتاه به تاریخ فرهنگ‌نگارى دو زبانه انگلیسى ـ فارسى که سابقه آن بیش از دو قرن است، ضرورت و بى‌شک فایده دارد.نخستین فرهنگ از این گونه را جان ریچاردسون[2] تألیف کرده است با این عنوان :
Dictionary, English-Persian/Arabicکه در سالهاى 1780 و 1810م ]و چه بسا بعد هم[ از سوى انتشارات آکسفورد به چاپ رسیده است، و در سالهاى اخیر از سوى نشر روزنه ـ در ایران ـ تجدید چاپ شده است. در ایران، آغازگر این کار دشوار شادروان سلیمان حییم (1266 ـ 1348ش) است که چند گونه فرهنگ انگلیسى ـ فارسى و فارسى ـ انگلیسى تألیف کرده است، که نخستین آنها در حدود 80 سال پیش انتشار یافته است. او فرهنگ‌هاى زبانهاى دیگر هم دارد. همه آیتى از دقت و درایت است، و چندان سنجیده و استوار است که هنوز مرجعیت و فایده دارد. این گونه آثار با گذشت زمان، کلاسیک مى‌شوند، نه کهنه. گهگاه که معادلى نایاب را در آثار او بازمى‌یابم، شادمانه برمى‌گیرم و شکر مى‌کنم و در دل این مصراع حافظ را در اشاره به او مى‌خوانم: ‘سلیمان` با چنان حشمت نظرها بود با مورش. اوست که نخستین بار معادل ‘روادارى` را در برابر tolerance آورده که ما فرهنگ‌نگاران پس از او، مستقیم یا غیر مستقیم از او برگرفته‌ایم. یا به جاى مراجعه کننده به فرهنگ و نظایر آن، معادل شیوا و زیباى ‘واژه جو` را عرضه داشته است.سپس روان شاد عباس آریان پور (1285 – 1363ش) در دهه 1340 فرهنگ‌هاى دو زبانه انگلیسى به فارسى در 1، 2، و 5 جلد منتشر کرد. پس از او فرزندش دکتر منوچهر آریان پور کاشانى (متولد 1308) فرهنگ‌هاى دو زبانهاى با همکارى پدر خود یا مستقلا تألیف و طبع
کرد که مهمترین آنها فرهنگ پیشرو آریان پور (6 جلدى، با همکارى بهرام دلگشایى، 1377) بوده است.پس از آن به سه کار پیشرفته دیگر مى‌رسیم: فرهنگ‌هاى استادان دکتر على محمد حق‌شناس (با عنوان هزاره، 2 جلدى و دو جلد در یک جلد)، دکتر محمد رضا باطنى (با عنوان پویا ابتدا در یک و سپس دو جلد، و در حال حاضر هم اشتغال به گسترش و تصویرافزایى آنها دارد) و فرهنگ نشر نو (و در واقع ویراست‌هاى چندگانه آن) تألیف آقاى محمد رضا جعفرى. ایشان ابتکارى در کار
|
آورده‌اند. یعنى فرهنگ‌هایشان که تجدید چاپهاى مکرر یافته، توأمآ انگلیسى ـ انگلیسى و
انگلیسى ـ فارسى است.فرهنگ‌هاى یک و دو جلدى دیگر هم انتشار یافته است و براى تفصیل بیشتر مراجعه فرمایید به کتاب ترجمه کاوى (نگاشته نگارنده این سطور) که بخشى از آن به فرهنگ نگارى دو زبانه در دو قرن اخیر اختصاص دارد.فرهنگ تخصصى و موضوعى هم بسیار تألیف و طبع شده که فرهنگ علوم انسانى، تألیف دوست دانشمند دیرینم، استاد داریوش آشورى، برجسته‌ترین در زمینه خود، و مطلقآ یکى از برجسته‌ترین‌هاست. همچنین نگاه کنید به: مقاله ‘فرهنگ‌ها “dictionaries” در دانشنامه ایرانیکا که اطلاعات و آمار ارزنده‌اى دارد.
ویژگى‌هاى فرهنگ ـ دانشنامه کارا
- این اثر فرهنگ محض نیست، بلکه بیش از پانزده هزار مدخل دانشنامه‌اى / دایره‌المعارفى دارد که عمدتآ مبتنى بر ویراست یک جلدى دانشنامه بریتانیکا است. (همچنین از دانشنامه‌هاى دیگر مانند دایره‌المعارف فارسى ــ به سرپرستى دکتر غلامحسین مصاحب ــ و دانشنامه دانش گستر ــ به سرپرستى دکتر على رامین، کامران فانى و مهندس محمد على سادات ــ و چندین مرجع دیگر بهره گرفته است).
- جلد آخر آن خود اثرى مستقل و در عین حال متصل به مجلَّدات اصلى است. و شامل بیست و شش هزار و چهار صد اصطلاح از واژگان 60 رشته علمى / فنى / فلسفى / دینى / هنرى و غیره است. واژه‌هاى هر رشته را صاحبنظر همان رشته انتخاب کرده است. نام این جلد ‘تکمله / واژگان تخصصى` supplement (technical vocabulary) و خود پیشگفتار مستقل، همراه با فرهنگواره زندگینامه‌هاى واژه‌نگاران دارد. این تکمله جبران کننده کمبود واژگان تخصصى در متن
فرهنگ ـ دانشنامه کارا است. اصولا فرهنگ‌هاى عمومى، از جمله آنچه معرفى کردیم، لغات تخصصى اندک دارند.
- سنجیده با واژه‌هاى مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسى است و در برابر هر معادلى که در ده دفتر این گونه‌واژه‌ها از سال 1376 تا 1392 انتشار یافته و ما برگزیده‌ایم حرف (ف)
]= فرهنگستان [آمده است. واژه‌هاى مصوب فرهنگستان در حدود 45 هزار مدخل است. ولى چون غالبآ علمى و فنى محض است برگزیده‌هاى ما در حدود ده هزار واژه است.
- هم آوانگاشت انگلیسى بریتانیایى را در بر دارد و هم آمریکایى را، و نیز تفاوت واژگان این دو گونه از زبان انگلیسى را.
- مترادف‌ها (و گاه متضادها) را هم آورده است. یعنى از واژه‌اى به مترادف (هاى) آن ارجاعِ نگاه کنید )Ã( یا نیز نگاه کنید (ðداده شده است.
|
- تا حد ممکن در برابر اصطلاحات (idiomatic expression = idm) اصطلاحات یا تعبیر اصطلاحى فارسى آورده شده، چنانکه در برابر تعبیرات و کلمات عامیانه انگلیسى هم تعبیرات و کلمات عامیانه فارسى و در برابر ضرب‌المثلها هم ضرب‌المثل آمده. البته این از ضروریات فرهنگ‌نویسى است.
- اولین فرهنگ انگلیسى ـ فارسى از نظر حجم حروفنگارى، نه صرفآ تعداد جلدهاست.
- حاوى بیش از صد و پنجاه هزار مدخل اصلى و فرعى و بیش از بیست و شش هزار مدخل تخصّصى / فنّى است.
- کاربرد فراوان ‘کج خط` ]= اسلش [slash به جاى تکرار، که در اغلب صفحه‌ها بیش از 30 مورد است. معرفى این نشانه و توضیح و توجیه آن نیاز به شرح و بسط، و آوردن مثال دارد. در صفحات 9 و 10 همین پیشگفتار، مشروحآ به این مسئله پرداخته شده است.
- در بر داشتن پیوست‌هاى مفید از جمله: 1) فرهنگواره معرفى بیش از 600 نفر از اسلام‌شناسان و ایران شناسان 2) معرفى برندگان جایزه نوبل (از آغاز در 1901 تا 2014م).
3) معرفى همه 230 کشور جهان با اطلاعات همسان 4) فهرستى از کلمات غیر انگلیسى (به ویژه لاتین) که در زبان انگلیسى راه یافته است.
- در کارا به اصطلاحات و اعلام اسلامى و ایرانى بیش از هر فرهنگ دیگر توجه شده است.
آوانگاشتیکى از مشکلات فرهنگ‌نگارى، اعم از یک زبانه و دو زبانه، نمایاندن چگونگى
تلفظ مدخل‌هاست. و این ناشى از این واقعیت است که در هیچ خطى، صورت کتبى و
صورت شفاهى یکسان نیست. از این رو در فرهنگ‌نگارى عصر جدید، صاحبنظران آواشناسى نظام‌هایى براى آوانمایى (تلفظ) مدخل‌هاى اصلى فرهنگ‌ها تدوین کرده‌اند که مهمترین آنها
سه نظام است: 1. علایم یا الفباى آوانگارى بین‌المللى (IPA) 2. علایم برگزیده سنتى
(Received Pronunciation = RP) که عمدتآ در فرهنگ‌نگارى بریتانیایى به ویژه آکسفوردى به‌کار مى‌رود. 3. یک شیوه هم کمتر معمول ولى آسان خوان‌تر است و آن شیوه خود ساخته فرهنگ‌نگار است. نمونه عالى آن در ایران شیوه دکتر محمد رضا باطنى است که در فرهنگ پویاى خود به کار برده‌اند. ما از این سه شیوه، شیوه دوم را که در فرهنگ اساس کارمان آمده بود عینآ، با قبول زحمت و صرف وقت، بازسازى کرده‌ایم.در اینجا براى آنکه جان کلام را به دست دهیم دو جدول را که یکى نمایانگر صامت‌ها و دیگرى مصوت‌هاست، عرضه مى‌داریم. بى‌آنکه وارد شرح جزئیات شویم. به ویژه آنکه دو جدول به حد کافى رساست.
یاد و سپاس
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.