گزیده ای از کتاب هنر داستاننويسى
ابراهیم یونسی یکی از نویسندگان و مترجمان مشهور کشور بود که بیش از ده‌ها عنوان کتاب نوشته و ترجمه کرده، بسیاری از آثار مطرح ادبیات جهان و آثار پژوهشی با ترجمه وی شناخته می‌شود.
در آغاز کتاب هنر داستاننويسى، می خوانیم
فهرست مطالب
فصل اول، كليات : 9ـ 40
داستان كوتاه چيست؟ ـ مشخصات داستان كوتاه ـ تعريف ـ نكاتى مقدماتى درباره «طرح داستان» ـ نكات اساسى طرح ـ انتخاب و رعايت نكات دستورى ـ از چه بايد پرهيز كرد؟ ـ چند نكته مقدماتى در مورد «گفتگو» ـ «تم» و موضوع داستان ـ شخصيت داستانى و تم داستان ـ نقل ـ توصيف ساده ـ محيط داستان.
فصل دوم، طرح : 41ـ 68
مقدمه ـ طرح داستان به چه چيزها نياز دارد؟ ـ رعايت وحدت‌ها: وحدت طرح، وحدت زمان، وحدت مكان، وحدت آكسيون ـ موقعيت زمانى طرح ـ طرح و انگيزه ـ انتخاب طرح ـ طبقه‌بندى طرح‌ها ـ در ساختن طرح از چه بايد اجتناب كرد؟ ـ يادداشت طرح‌ها ـ مطالب روزنامه‌ها ـ بناى طرح.
فصل سوم، داستان را چگونه بايد گفت : 69ـ 150
اصول كلى ـ طريقه سوم شخص ـ طريقه اول شخص مفرد ـ داستان در قالب نامه يا نامه‌ها ـ داستان در قالب دفترچه يادداشت روزانه ـ بهترين شيوه ـ عنوان داستان: اهميت عنوان داستان ـ اختصاصات عنوان داستان ـ نمونه‌هايى از عناوين خوب ـ عنوان داستان را كى بايد انتخاب كرد ـ مقدمه داستان ـ وظيفه مقدمه ـ مقدمه را چگونه بايد نوشت؟ ـ مقدمه با گفتگو ـ استفاده از گفتگو براى
كاراكتريزاسيون (توصيف عملى) ـ استفاده از گفتگو براى انتقال محيط داستان ـ استفاده از گفتگو در مقام درآمد ـ مقدمه نقلى ـ استفاده از مقدمه نقلى در توصيف ـ استفاده از مقدمه نقلى براى انتقال محيط ـ استفاده از مقدمه نقلى براى شروع آكسيون ـ مقدمه نقلى به عنوان پيش درآمد مقدمه اصلى ـ مقدمه نقلى را مى‌توان براى معرفى پرسناژى كه خود، داستان را در اول شخص خواهد گفت به كاربرد ـ مقدمه چگونه بايد باشد.
فصل چهارم، تنه داستان : 151ـ 276
اجزاء اصلى ـ واقعه يا حادثه در داستان ـ موقعيت حوادث ـ بررسى تنه داستان ـ حادثه و آكسيون داستان ـ حادثه فرعى و خصوصيات اشخاص داستان ـ حادثه فرعى و اتمسفر داستان ـ دستچين كردن و چيدن حوادث: انتخاب و ترتيب استقرار حوادث ـ هيجان ـ عشق ـ رقت‌انگيز ـ خوشمزگى ـ احساسات تابع ـ هيجان و اشخاص داستان ـ بحران (1) ـ اوج داستان (1) ـ گره‌گشايى و نتيجه‌گيرى (1)
فصل پنجم، توصيف 277ـ 346
اهميت وصف ـ توصيف عملى در داستان كوتاه ـ اشخاص داستان ـ مبادى شخصيت ـ كاراكتر يا شخصيت انسانى ـ عناصر مشكله شخصيت انسانى ـ شكل گرفتن شخصيت ـ تعريف شخصيت ـ اختصاصات طبقاتى و نژادى ـ تغييرپذيرى در توراث ـ بررسى شخصيات مردم ـ اجتناب از تيپ‌هاى قراردادى ـ انتخاب اشخاص داستان ـ عده اشخاص داستان ـ شيوه‌هاى وصف.
فصل ششم، گفتگو : 347ـ 428
بحث كلى ـ موارد كاربرد گفتگو ـ گفتگو و توصيف عملى ـ راست‌نمايى در گفتگو ـ وفق دادن گفتگو با شخص ـ خصوصيات «تيپى» و گفتگو ـ جلوه
خصوصيات طبقاتى در گفتگو ـ اختصاصات نژادى در گفتگو ـ اختصاصات شغلى در گفتگو ـ عمل متقابل اجزاء مشكله شخصيت در گفتگو ـ احساس تند و گفتگو ـ آكسيون و گفتگو ـ محيط داستان و گفتگو: استفاده از گفتگو براى انتقال محيط داستان ـ زبان عاميانه.
فصل هفتم، صحنه داستان 429ـ 466
تعريف ـ اشخاص داستان و محيط ـ استقرار صحنه ـ مكان ـ شرايط و اوضاع محيط داستان ـ آكسيون و محيط داستان ـ فن توصيف ـ اتمسفر داستان و نكات لازم ـ توصيف مستقيم ـ توصيف آميخته به گفتگو و نقل ـ توصيف با گفتگو ـ «صحنه» بر داستان‌هايى كه آكسيون قوى دارند.
فصل هشتم، بحران (2) و انتظار : 467ـ 497
يادآورى ـ وابستگى متقابل بحران‌ها ـ شدت فزاينده بحران‌ها.
فصل نهم، اوج (2) و پايان داستان : 499ـ 541
توصيه ـ اوج يكى از اجزاء اساسى و اصلى طرح داستان است ـ اوج داستان چگونه بايد باشد ـ اوج و بحران‌هاى داستان ـ كيفيت ـ تعجب يا غافلگيرى ـ اختصار ـ طلايه اوج ـ اوج و پايان داستان ـ اوج يا گره‌گشايى (دنومان) و نتيجه‌گيرى ـ پرداخته نهايى.
فهرست داستان‌هاى نمونه 543ـ 546
فهرست مأخذ 547
مقدمه
پيش از هر چيز بايد گفت كه مراد از «داستان» در اين كتاب، داستان كوتاه است كه در زبان فارسى امروز، مفهومِ معادل «Nouvelle» را يافته است. با اين توضيح، حد مطالعه ما در موضوع داستان كه مفهومى عام‌تر دارد مشخص مى‌گردد.
تاكنون در مطبوعات فارسى، كتاب مشروح و مستندى نبوده كه از داستان كوتاه و تكنيك آن گفت‌وگو كند و مجملى از دانستنى‌هاى اصولى اين فن را ارائه دهد؛ و مايه خرسندى است هرگاه اين كتاب بتواند به جوانانى كه شوق داستاننويسى در خود احساس مى‌كنند، نكات اساسى كار را بياموزد و سررشته مطالعات كامل‌ترى را به دست دهد.
كار مؤلف در پرداختن اين كتاب، بيشتر تدوين نظريات گروهى از سخن‌شناسانى است كه بررسى عقايد و آراءشان در كار داستاننويسى مورد قبول و اعتناى نويسندگان به نام است.
براى اين‌كه اين كار مقدور باشد و بحث از جهت اصلى خويش منحرف نگردد و احكامى نادرست در مباحث كتاب نفوذ نكند، و خلاصه، براى اين‌كه روزه شك‌دار نباشد، مؤلف ناگزير كوشيده است در بيشتر موارد بر مواد درسى خويش تكيه كند و اين مواد را با ترجمه اقوال صاحب نظرانى كه نام و اثرشان در
فهرست مآخذ آمده است تطبيق دهد، و تنها به ذكر مطالب و نكات و آوردن نمونه‌هايى اكتفا كند كه مورد سنجش و نقد صاحب‌نظران قرار گرفته‌اند.
مؤلف از كوششى كه در تدوين اين كتاب به كار برده و براى نخستين‌بار در مطبوعات فارسى طرحى در اين زمينه ارائه كرده خرسند است. اما هرگز ادعا نمى‌كند كه اين طرح از خود او جوشيده و نيز نمى‌پندارد كه كامل يا بى‌عيب باشد. نقش مؤلف در تدوين اين كتاب، شايد، از حد نقش راوى صديقى كه (اميدوار است) با منتهاى امانت افكار و نظريات ديگران را نقل كرده است تجاوز نكند.
بى‌شك عده كسانى كه بتوانند بر اين كتاب خرده بگيرند و بر نقاط ضعف آن ايرادهاى متعدد وارد كنند زياد است، اما در شمار آنان كه از مندرجات آن، چنان‌كه هست بهره‌مند شوند نيز اندك نخواهد بود. مؤلف اميدوار است كه صاحب‌نظران از هدايت او و خواننده دريغ نورزند و با راهنمايى‌هاى فاضلانه خويش خدمتش را اگر خدمتى باشدكامل‌تر كنند.
ابراهيم يونسى
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.