مجموعه اشعار احمد شاملو – پالتویی

گزیده‌ای از کتاب مجموعه اشعار احمد شاملو:

ديرگاهى ست كه دستى بدانديش

دروازه‌ى كوتاه ِ خانه‌ى ما را نكوفته است…

 

با آنان بگو كه با ما

نياز ِ شنيدن ِشان نيست.

با آنان بگو كه با تو

مرا پرواى دوزخ ِ ديدار ِ ايشان نيست

تا پرنده‌ى سنگين‌بال ِ جادويى را كه نغمه‌پرداز ِ شبان‌گاه و بامداد ِ

در آغاز کتاب مجموعه اشعار احمد شاملو، می‌خوانیم:

 

 

فهرست ِ شعرها

 

آهن‌ها و احساس (1326 ـ 1329)   21

مرغ ِ دريا 23

براى خون و ماتيك 28

مرثيه      34

 

 23 (1330)      37

بدن ِ لخت ِ خيابان …   39

 

قطع‌نامه (1329 ـ 1330)  47

تا شكوفه‌ى سُرخ ِ يك پيراهن 49

قصيده براى انسان ِ ماه ِ بهمن 62

سرود ِ مردى كه خودش را كشته است  70

سرود ِ بزرگ        77

 

هواى تازه (1326 ـ 1335) 87

 

 1

بهار ِ خاموش        87

بازگشت  90

رانده      94

بيمار      96

شعر ِ گم‌شده        99

 

رنج ِ ديگر            101

ديدار ِ واپسين       102

شعر ِ ناتمام          103

 

 2

سفر       107

گُل كو    110

صبر ِ تلخ 112

مه          114

از زخم ِ قلب ِ «آبايى»          116

بادها      120

غبار       123

انتظار     125

ترديد     126

احساس  128

خفاش ِ شب         130

مرگ ِ «نازلى»        133

نمى‌رقصانم‌ات چون دودى آبى‌رنگ …  135

ساعت ِ اعدام        138

شعرى كه زنده‌گى ست        140

 

 3

طرح      149

در رزم ِ زنده‌گى    150

مرد ِ مجسمه         152

لعنت      155

ديوارها   157

كبود       163

مرغ ِ باران            166

بودن      173

 

 4

شبانه (شبانه شعرى چه‌گونه توان نوشت …)             174

شبانه (ياران ِ من بياييد …)        175

شبانه (من سرگذشت ِ يأس‌ام و اميد …)   176

شبانه (شب كه جوى نقره‌ى مهتاب …)    177

شبانه (با هزاران سوزن ِ الماس …)            178

شبانه (وه! چه شب‌هاى سحرْسوخته / من …)           181

شبانه (يه شب ِ مهتاب …)        184

 

 5

راز        188

بارون     189

پريا        195

سرگذشت            205

 

 6

افق ِ روشن           207

نگاه كن   209

عشق ِ عمومى        213

به تو سلام مى‌كنم …           216

تو را دوست مى‌دارم           218

ديگر تنها نيستم     219

سرچشمه 221

بهار ِ ديگر            224

به تو بگويم          227

بدرود     230

 

 7

از عموهاى‌ات       232

حريق ِ سرد          234

شعر ِ ناتمام          235

 

پيوند      237

براى شما كه عشق ِتان زنده‌گى ست     239

 

 8

سمفونى ِ تاريك     242

آواز ِ شبانه براى كوچه‌ها       244

با سماجت ِ يك الماس …     250

رُكسانا    254

غزل ِ آخرين انزوا  268

غزل ِ بزرگ          276

حرف ِ آخر          287

چشمان ِ تاريك      293

سرود ِ مردى كه تنها به راه مى‌رود       296

از مرز ِ انزوا         301

تنها …     305

پُشت ِ ديوار          308

 

باغ ِ آينه (1336 ـ 1338)  311

 

 1

خواب ِ وجين‌گر    313

مثل ِ اين است …    314

حريق ِ قلعه‌يى خاموش …     316

كليد       317

اتفاق      319

برف       320

شب‌گير   322

 

 2

غروب ِ «سيارود»    325

در دوردست …      327

بر سنگ‌فرش        329

كيفر       333

ماهى      335

كاج        338

پُل ِ الله‌وردى خان   341

شبانه (اى خداوند! از درون ِ شب …)       344

طرح      346

 

 3

فقر        347

مرثيه براى مرده‌گان ِ ديگر     348

1. ارابه‌ها 348
2. دو شبح 350
3. جز عشق 352
4. اصرار 354
5. از نفرتى لب‌ريز 356
6. فريادى و … ديگر هيچ 357
7. فريادى … 358

شبانه (شب، تار / شب، بيدار …)              359

باران (آن‌گاه بانوى ِ پُرغرور ِ عشق ِ خود را ديدم …)               362

نيم‌شب   363

شبانه (عشق، خاطره‌يى ست …)               364

زن ِ خفته 365

لوح ِ گور 366

معاد       367

باران (بر شَرب ِ بى‌پولك ِ شب …)           369

تا  شك   370

بر خاك  جدى ايستادم …     372

كوچه     373

دادخواست          375

 4

در ِ بسته …           377

از شهر ِ سرد …      382

با هم‌سفر 385

باغ ِ آينه  388

مرثيه      391

 

 5

نبوغ       394

شعار ِ ناپلئون ِ كبير در جنگ‌هاى بزرگ ِ ميهنى    398

قصه‌ى دختراى ِ ننه دريا       399

 

لحظه‌ها و هميشه (1339 ـ 1340)    409

سرود     411

ميلاد      414

گريزان    416

پايتخت ِ عطش      420

1. آفتاب آتش ِ بى‌دريغ است … 420
2. كنار ِ تو را ترك گفته‌ام … 422

ميان ِ ماندن و رفتن …          424

سخنى نيست …     425

حماسه!   427

ره‌گذران  429

كوه‌ها     431

انگيزه‌هاى خاموشى 432

غزل ِ ناتمام …       434

شبانه (آن‌كه دانست …)           435

شبانه (اكنون ديگربار …)         436

من مرگ را …       438

وصل      440

1. در برابر ِ بى‌كرانى ِ ساكن … 440
2. اينك! چشمى بى‌دريغ … 441
3. در سرزمين ِ حسرت … 442
4. نه! / هرگز شب را باور نكردم … 444
5. شكوهى در جانم تنوره مى‌كشد … 445

شبانه (كوچه‌ها تاريكن …)      446

 

آيدا در آينه (1341 ـ 1343)        449

آغاز       451

شبانه (ميان ِ خورشيدهاى هميشه …)        453

من و تو، درخت و بارون …   455

من و تو …           458

از مرگ …            460

خفته‌گان  461

تكرار     464

سرود ِ آن كس كه از كوچه به خانه بازمى‌گردد    467

چهار سرود براى آيدا          471

1. سرود ِ مرد ِ سرگردان 471
2. سرود ِ آشنايى 473
3. كدامين ابليس … 474
4. سرود براى سپاس و پرستش 475

سرود ِ پنجم         476

1. سرود ِ پنجم سرود ِ آشنايى‌هاى ژرف‌تر است … 476
2. جُستن‌اش را پا نفرسودم … 478
3. خاك را بدرودى كردم و شهر را … 479
4. اكنون من و او دوپاره‌ى يك واقعيت‌ايم … 481
5. غزل ِ درود و بدرود 482
6. بارى، خشم ِ خواننده از آن روست كه … 483
7. به يك جمجمه 484
8. من محكوم ِ شكنجه‌يى مضاعف‌ام … 487
9. دربه درتر از باد زيستم … 489
10. برويم اى يار، اى يگانه‌ى من! … 490
11. اكنون رخت به سراچه‌ى آسمانى ديگر خواهم كشيد … 492
12. اين است عطر ِ خاكسترى ِ هوا … 493

آيدا در آينه           495

ميعاد      499

جاده‌ى آن سوى پُل 501

 

آيدا: درخت و خنجر و خاطره (1343 ـ 1344) 505

شبانه      507

1. قصدم آزار ِ شماست! … 507
2. دوست‌اش مى‌دارم … 510
3. دريغا دره‌ى سرسبز و گردوى پير، … 514
4. عصر ِ عظمت‌هاى غول‌آساى عمارت‌ها … 517
5. و شما كه به ساليانى چنين دوردست … 523
6. دريغا انسان … 526
7. ما شكيبا بوديم … 531
8. اندكى بدى در نهاد ِ تو … 533
9. مرگ را ديده‌ام من … 534
10. رود / قصيده‌ى بامدادى را … 538

و تباهى آغاز يافت …          542

شبانه (با گياه ِ بيابان‌ام …)         544

غزلى در نتوانستن  548

سرود ِ آن كه برفت و آن كس كه برجاى ماند      550

از مرگ من سخن گفتم        564

در جدال ِ آيينه و تصوير       570

1. ديرى با من سخن به‌درشتى گفته‌ايد … 570
2. زمين به هيأت ِ دستان ِ انسان درآمد … 572
3. خو كرده‌ايد و ديگر / راهى به جز اين ِتان نيست … 574
4. آن‌جا كه عشق / غزل نيست … 576

لوح        578

شكاف    588

از قفس   590

قُقْنوس در باران (1344 ـ 1345)    591

سفر       593

سه سرود براى آفتاب          601

1. شبانه (اعترافى طولانى ست شب …) 601
2. چلچلى 603
3. پس آه‌واره‌يى چالاك … 608

رود        611

مرگ ِ ناصرى        612

نقش      615

چه راه ِ دور…       616

مرثيه      617

اسباب    620

مجله‌ى كوچك      622

1. آه، تو مى‌دانى … 622
2. دوره‌هاى مجله‌ى كوچك … 623
3. به هنگامى كه هم‌جنس‌باز و قصاب … 625
4. صبح ِ پاييزى … 627
5. ماندن به‌ناگزير و … 628
6. در پس ِ ديوار ِ باغ … 630

چشم‌اندازى ديگر …            631

Postumus     633

1. سنگ / براى ِ سنگر … 633
2. از بيم‌ها پناهى جُستم … 636
3. بى‌خيالى و بى‌خبرى … 640

پاييز       643

 

مرثيه‌هاى خاك (1345 – 1348)    645

شعر، رهايى ست … 647

مرثيه      649

شبانه (پچپچه را / از آن‌گونه …)              651

با چشم‌ها …         653

شام‌گاهى 659

هملت     661

و حسرتى 665

1. نه / اين برف را ديگر … 665
2. كجايى؟ بشنو! بشنو! … 667
3. من‌ام، آرى من‌ام … 668
4. با خشم و جدل زيستم … 670
5. من درد بوده‌ام همه … 672
6. نفس ِ خشم‌آگين ِ مرا … 675

تمثيل     676

حكايت   678

در آستانه (نگر / تا به چشم زرد ِ خورشيد اندر / نظر / نكنى …)               681

 

شكُفتن در مِه (1348 – 1349)       685

نامه        687

كه زندان مرا بارو مباد …       691

عقوبت    693

صبوحى  697

رستگاران 699

فصل ِ ديگر          701

سرود براى مرد ِ روشن كه به سايه رفت            704

پدران و فرزندان    707

 

ابراهيم در آتش (1349 – 1352)    709

شبانه (در نيست / راه نيست …)                711

شبانه (اگر كه بيهُده زيباست شب …)      713

نشانه       715

برخاستن 716

در ميدان 718

شبانه (مردى چنگ در آسمان افكند …)  719

تابستان   720

شبانه (كليد ِ بزرگ ِ نقره …)   721

شبانه (مرا / تو / بى‌سببى / نيستى …)        722

تعويذ     724

سرود ِ ابراهيم در آتش         726

غريبانه    731

ترانه‌ى تاريك        734

واپسين تير ِ تركش، آن‌چنان كه مى‌گويند.           736

بر سرماى درون     738

از اين‌گونه مُردن … 740

محاق      742

درآميختن 743

اشارتى    745

مجال      748

ميلاد ِ آن‌كه عاشقانه بر خاك مُرد         750

1. نگاه كن چه فروتنانه بر خاك مى‌گسترد … 750
2. انكار ِ عشق را … 751
3. نگاه كن / چه فروتنانه بر درگاه ِ نجابت … 752

 

دشنه در ديس (1350 ـ 1356)      753

ضيافت   755

شبانه (يله، بر نازُكاى چمن …) 771

در شب… 773

گفتى كه باد مُرده ست…       775

فراقى     778

شبانه (شانه‌ات مُجاب‌ام مى‌كند …)          780

زبان ِ ديگر           781

هنوز در فكر ِ آن كلاغ‌ام …    783

خطابه‌ى تدفين      785

شكاف    787

سِميرُمى  789

سپيده‌دم  790

ترانه‌ى آبى           791

از منظر   793

باران      795

شبانه (زيباترين تماشاست …)   797

ترانه‌ى بزرگ‌ترين آرزو        799

پريدن     801

 

ترانه‌هاى كوچك ِ غُربت (1356 ـ 1359)      803

بچه‌هاى اعماق      805

مترسك   807

هجرانى (چه هنگام مى‌زيسته‌ام؟ …)         809

هجرانى (تلخ، چون قرابه‌ى زهرى …)      811

هجرانى (كه‌ايم و كجاييم؟ …) 813

هجرانى (جهان را بنگر، سراسر …)          814

هجرانى (غم اين‌جا نه، كه آن‌جاست …) 816

ترانه‌ى كوچك      817

آخر ِ بازى            818

هجرانى (سين ِ هفتم، سيب ِ سُرخى ست …)            820

صبح      822

در اين بُن‌بست      824

عاشقانه (آن‌كه مى‌گويد دوست‌ات مى‌دارم …)       826

ترانه‌ى هم‌سفران    828

خطابه‌ى آسان، در اميد         829

شبانه (نه / تو را برنتراشيده‌ام …)              834

رستاخيز  836

در لحظه  837

عاشقانه (بيتوته‌ى كوتاهى ست جهان …) 838

شبانه (گويى / هميشه چنين است …)       841

مدايح ِ بى‌صله (اشعار تا سال ِ 1369)         843

روزنامه‌ى انقلابى   845

و چون نوبت ِ ملاحان …      846

ميان ِ كتاب‌ها گشتم …         847

خواب‌آلوده هنوز … 848

من هم‌دست ِ توده‌ام …         850

پيغام      851

جهان را كه آفريد؟  866

نمى‌توانم زيبا نباشم …         869

نمى‌خواستم …      871

در جدال ِ با خاموشى          872

1. من بامدادم سرانجام … 872
2. در بيمارستانى كه بستر ِ من … 877

انديشيدن…          880

سحر به بانگ ِ زحمت و جنون …        881

جخ امروز از مادر نزاده‌ام …   882

تو باعث شده‌اى…  885

دست زى دست نمى‌رسد …  886

هميشه همان …      887

سلاخى مى‌گريست …          890

پس آن‌گاه زمين …  891

شبانه (به فريادى خراشنده …)  896

اين صدا ديگر …    898

بُهتان مگوى …       900

غم‌ام مدد نكرد …   901

با «برونى يفسكى»   905

كريه اكنون …        907

سپيده‌دم  908

كويرى    909

كجا بود آن جهان …            911

بوتيمار    914

ترانه‌ى اشك و آفتاب          915

بِسوده‌ترين كلام است دوست داشتن … 916

تنها اگر دمى …      917

مرد ِ مصلوب …     918

جانى پُر از زخم … 926

شب ِ غوك           927

ترجمان ِ فاجعه      928

در كوچه‌ى آشتى‌كُنان          930

سرود ِ قديمى ِ قحط‌سالى      932

ترانه‌ى اندوه‌بار ِ سه حماسه   934

شبانه (كى بود و چه‌گونه بود …)             936

دوست‌ات مى‌دارم …           938

سرود ِ آواره‌گان     939

نلسن مانده‌لا         941

يك مايه در دو مقام 942

1. دل‌ام كَپَك زده، آه … 942
2. غريوى رعدآسا … 945

پرتوى كه مى‌تابد از كجاست؟…          946

حواى ديگر          948

اى كاش آب بودم …           950

تِك‌تك ِ ناگزير را برمشمار … 952

توازى ردِّ ممتدِّ …   954

چشم‌هاى ديوار …  956

شيهه و سُمْضربه … 957

پاييز ِ سن هوزه      958

 

در آستانه (1364 ـ 1376) 961

حكايت   963

هاسميك 965

ظلمات ِ مطلق ِ نابينايى        967

حجم ِ قيرين ِ نه دركجايى …  968

درپيچيده به خويش …         969

طبيعت ِ بى‌جان     970

در آستانه (بايد اِستاد و فرود آمد …)        971

خلاصه‌ى احوال    976

آن روز در اين وادى …        977

خاطره    978

بر كدام جنازه زار مى‌زند …؟  979

ما نيز …  980

قنارى گفت …       982

نه عادلانه نه زيبا بود …        983

آن روى ديگرت … 984

يكى كودك بودن … 985

ترانه       986

سِفْر ِ شُهود          987

قفس قفس اين قفس …        992

جوشان از خشم …  994

بوسه      995

گدايان بيابانى       997

ببر         998

طرح‌هاى زمستانى  1000

1. چرك مرده‌گى ِ پُرجوش و جنجال ِ كلاغان و … 1000
2. آسمان / بى گذر از شفق … 1001

طرح ِ بارانى         1002

ميلاد      1004

قصه‌ى مردى كه لب نداشت  1005

 

حديث ِ بى‌قرارى ِ ماهان (1351 ـ 1378)      1017

سراسر ِ روز …      1019

نوروز در زمستان   1020

مى‌دانستند دندان براى …      1022

از خود با خويش    1023

آشتى      1028

غرش ِ خام ِ تندرهاى پوده … 1031

زنان و مردان ِ سوزان …        1033

ما فرياد مى‌زديم «چراغ! چراغ!» …       1034

The Day After 1035

سرود ِ ششم         1036

شب بيداران         1038

شبانه (ــ بى‌آرزو چه مى‌كنى اى دوست؟ …)          1040

شرقاشرق ِ شاديانه …           1042

نگران، / آن دو چشمان است …          1042

با تخلص ِ خونين ِ بامداد      1044

چاه ِ شغاد را ماننده …         1046

چون فوران ِ فحل مست ِ آتش …        1047

نخستين كه در جهان ديدم … 1048

نخستين / از غلظه‌ى پنيرك و …          1050

كژمژ و بى‌انتها …    1053

 

يادداشت‌ها و توضيحات            1055

 

نمايه‌ها      1087

نمايه‌ى الف‌بايى ِ نام ِ مجموعه‌ها          1089

نمايه‌ى الف‌بايى ِ نام ِ شعرها  1091

نمايه‌ى الف‌بايى ِ سطر ِ اول ِ شعرها     1105