حیات دوباره ی رباعی

ایرج زبر دست
به کوشش: بهاءالدین خرمشاهی و محمد اجاقی

رباعيات ايرج زبردست، شاعر خوش درخشيده و در عين حال ماندگار معاصر را نمي‌توان و نبايد جدي نگرفت. لازم نيست كه دلت را بكاود تا در آن براي خود جا باز كند. «پروانه را چه حاجت پروانه دخول» (سعدي).نام يكي از دفترهاي رباعي درباره اين شاعر بحث انگيز از آب درآمد: خيامي ديگر. اين نام را گردآورنده از سر ذوق و هيجاني كه هر كس تحت تأثير شعر نافذ ايرج زبردست پيدا مي‌كند، بر آن نهاده بود. شاعر هم در عالم قلندري و درويشي و وارستگي كه دارد در پي آن نيست كه چقدر به خيام نزديك است يا نه. گلبانگ ترانه‌هاي خيامي صيحه‌ي آسماني است كه به موسيقي كيهاني تبديل شده است. زبردست شاعري است به كلي نوگرا و نوسرا و نوانديش. به هر حال تشبيهي بوده است و تشويقي و نبايد بر سر آن زياد درنگ كرد. رباعي زبردست همان ويژگي رباعي ماندگار و خوب را كه تشكيل شكلي «برهان گونه» از سه گزاره است را دارد. (گزاره چهارم با تأكيد يا تكرار يكي از مصرعهاي سه‌گانه ديگر است). ملاحظه كنيد: