کتاب «در بیروت دریایی نیست» نوشتۀ غادة السمان، روایتهایی پیچیده از شخصیتهای خود را در پسزمینۀ بیروت جنگزده به تصویر میکشد و به بررسی عمیق موضوعاتی چون ناامیدی، بیگانگی، و بحران وجودی میپردازد. این رمان که روایتی از دوران پرتلاطم جنگ داخلی لبنان است، تفسیری تاثیرگذار از تاثیرات روانی و اجتماعی جنگ ارائه میدهد. شخصیتهای داستان، در میان هرجومرج، تلاش میکنند زندگیهای ازهمگسیختۀ خود را سامان دهند. السمان با استفاده از سبک روایی منحصربهفردی که دیدگاه راوی و شخصیتها را درهم میآمیزد، کاوشی چندلایه از آسیبهای شخصی و جمعی ارائه میدهد و این اثر را به یکی از آثار برجستۀ ادبیات معاصر عرب تبدیل میکند.
شخصیتهای این اثر حس عمیقی از انزوا و اشتیاق را توامان در خود دارند و نمایندۀ لبنانیاند که با پیامدهای خشونت و بحرانهای سیاسی دستوپنجه نرم میکند. منتقدان معتقدند که تصویرسازی السمان از این شخصیتها، تقلاهای آنان برای دستیابی به آرزوهای برآوردهنشده و چالشهای اخلاقیشان را برجسته میکند. امری که باعث شده تا برخی منتقدان، روایت او را از نظر عمق احساسی ستایش کنند.
از جنبههای بحثبرانگیز «در بیروت دریایی نیست» میتوان به سبک ادبی نویسنده اشاره کرد که عناصری از رئالیسم جادویی را با نقد اجتماعی ترکیب میکند. همچنین استفاده نمادین از رویاها و کابوسها بهعنوان ابزاری برای مواجهه با واقعیتهای جنگ، مورد توجه قرار گرفته است. پایانهای دراماتیک داستانها که اغلب با خشونت یا ناامیدی همراه است، بحثهایی دربارۀ تصویرسازی از آسیبهای روانی و مسئولیت نویسنده در بازنمایی چشمانداز اجتماعی-سیاسی لبنان برانگیخته است. با وجود این انتقادات، رمان همچنان بهعنوان کاوشی قدرتمند از هویت، حافظه، و زخمهای ماندگار جنگ، جایگاه خود را در فهم پیچیدگیهای فرهنگ و تاریخ لبنان تثبیت کرده است.
شخصیتهای این رمان، حس عمیقی از انزوا و ناامیدی وجودی را به اشتراک میگذارند. هر شخصیت چون بیگانهای نسبت به دیگران و حتی انسانیت به تصویر کشیده شده است و این امر روایتی تاریک از زندگی، بی هیچ امید و تخیلی خلق میکند. این فقدان کیفیتهای رهاییبخش، به سرنوشت تراژیک آنها منجر میشود و بازتابدهندهی بیماری اجتماعی گستردهتری است که در بیروت پس از جنگ تجربه میشود. در واقع هر شخصیت نهتنها بحرانهای شخصی خود را بازتاب میدهد، بلکه بهعنوان دریچهای برای بررسی مسائل اجتماعی عمیقتر لبنان، از جمله استثمار جنسی، سیاسی، و اقتصادی عمل میکند.
یکی از نقاط قوت اصلی کتاب، توانایی غادة السمان در ایجاد ارتباط عاطفی با خواننده است. او با استفاده از استعارههای ادبی و توصیفات زیبا، توانسته جهانی را خلق کند که هم واقعی و هم خیالی است. با این حال، برخی ممکن است احساس کنند که نثر شاعرانۀ او گاهی بیش از حد پیچیده یا سنگین میشود و ممکن است از خوانش روان داستان بکاهد.
از نظر ساختار، کتاب گاهی به نظر میرسد که بین روایت داستانی و تأملات فلسفی در نوسان است، که این موضوع ممکن است برای برخی خوانندگان جذاب و برای برخی دیگر چالشبرانگیز باشد. با این حال، این سبک خاص غادة السمان است که همواره به تعمق در موضوعات پیچیده میپردازد.