«مبانی نظری فیلمسازی» نوشتۀ نوئل برچ، اثری برجسته در نظریه فیلم است که مطالعهای نظاممند از تکنیکهای سینمایی و پتانسیل آنها برای ایجاد ساختارهای فرمی در فیلمها ارائه میدهد. این کتاب که در سال 1969 به زبان فرانسوی با عنوان “Praxis du cinéma” منتشر شد، به سرعت به عنوان اثری بدیع و پیشگام در این عرصه به رسمیت شناخته شد.
برچ که یک مهاجر آمریکایی ساکن پاریس است، این متن تاثیرگذار را در سن 35 سالگی نوشت و از تجربیات خود در مدرسه ملی فیلم فرانسه (ایدک) و تلاشهایش برای تثبیت خود در صنعت فیلم الهام گرفت. اگرچه این کتاب به عنوان کاوشی نظری در فیلمسازی است، اما فراتر از یک کتاب صرفاً نظری، به مثابه راهنمایی عملی برای فیلمسازان عمل میکند و مجموعهای از اصول و قواعد را برای خلق آثاری فرمگرایانه و تأثیرگذار ارائه میدهد.
این اثر به چهار بخش اصلی تقسیم می شود:
عناصر اصلی: در این بخش، برچ به بررسی عناصر بنیادی زبان سینمایی، از جمله نما، تدوین، صدا و نور میپردازد و نقش هر یک را در ساختار و معنای فیلم تشریح میکند.
دیالکتیک: در این بخش، نویسنده به واکاوی رابطه دیالکتیکی بین عناصر مختلف فیلم میپردازد و نشان میدهد که چگونه این عناصر در تعامل با یکدیگر، معنای نهایی فیلم را شکل میدهند.
عوامل نگرانکننده: در این بخش برچ به بررسی عواملی میپردازد که میتوانند ساختار منسجم فیلم را برهم بزنند و به خلق تجارب سینمایی نو و بدیع کمک کنند.
تأملی در موضوع فیلم: در این بخش نهایی، نویسنده به ماهیت سوژه فیلم و رابطه آن با فرم و ساختار آن میپردازد و به بررسی چگونگی بازنمایی و تفسیر سوژه در سینما میپردازد.
برچ در طول این بخشها، به جنبههای مختلف فیلمسازی، از جمله مفصلبندیهای فضایی و زمانی، تدوین به عنوان یک هنر تجسمی، استفاده از صدا و برخورد با سوژههای داستانی و غیر داستانی میپردازد.
برچ برای تحلیل این مفاهیم، از نمونههایی از فیلمهای برجستهای همچون «زمین» ساخته داوژنکو، «شب» ساختهی آنتونیونی، «ناگهان بالتازار» ساخته برسون، «نانا» ساختهی رنوآر و «پیرو خله» ساختهی گدار بهره میگیرد.
این کتاب اثری کلاسیک در عرصه نظریه فیلم محسوب میشود و بینشهایی را ارائه میدهد که همچنان برای فیلمسازان و پژوهشگران معاصر نیز کاربرد دارد. «مبانی نظری فیلمسازی» با ارائه آمیزهای منحصربهفرد از تحلیل نظری و ملاحظات عملی به منبعی ارزشمند برای مطالعات دانشگاهی و کاربرد خلاقانه در فیلمسازی تبدیل شده است.