سازگاری و ناسازگاری مغولان: معرفی کتاب «زندگی روزمره در امپراتوری مغول»

گروه اندیشه: امپراتوری مغول که بیش از صد و پنجاه سال بر نیمی از جهان حکومت کرد، افسانه‌ای تاریخی را رقم زده‌است. سرزمین‌های تحت سلطه مغول‌ها از آسیای میانه آغاز و سپس از اروپای شرقی به دریای ژاپن کشیده شد و پس از آن قسمت عظیمی از سیبری را تحت پوشش قرار داد و نهایتا به سوی جنوب پیش رفته و جنوب شرقی آسیا، شبه قاره هند و خاورمیانه را در بر گرفت. این در برگیری به همت یک رهبر مستبد و مستحکم صورت گرفت که امپراتوری مغول را از وحدت قبایل مغول به وجود آورد و هجوم خونباری را به سرزمین‌های گوناگون رقم زد. به بیانی دیگر در قرن سیزدهم میلادی، جهان شاهد حوادثی سترگ در بخش اعظم آسیا و اروپای شرقی بود؛ چنگیزخان قبایل ترکی مغولی را زیر پرچم «تنگری» متحد کرد و از استپ ها خارج شد و نیمی از جهان را درنوردید و اوضاع سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، تجاری و مذهبی این مناطق را به شدت تحت تأثیر قرار داد. پیروزی های رعدآسا و شور و شوق کسب غنائم طعم شیرین قدرت را به مغولان چشانید و این اعتقاد را در ذهنشان پدید آورد که آمده‌اند تا «عدل آسمانی را در جهان برپا دارند اما بنا بر منابع جهان از زمانی که پروردگار بزرگ و منزه آدم را آفرید، تا امروز به چنین بلایی گرفتار نشده بود.» بازماندگان کشتار مهیب مغولان می‌گویند آنها «آمدند و کندند و سوختند و کشتند و بردند و رفتند». اما امپراتوری مغول، تحت رهبری چنگیز خان و سپس فرزندانش در همه جهات جغرافیایی به سرعت رشد کرد. امپراتوری پهناوری که شرق را به غرب پیوند می‌داد. جانشینان چنگیز تا بیش از یک سده بر مناطق پهناوری از آسیا و خاور اروپا (از جمله روسیه) حکمرانی می‌کردند، ولی کم کم از قدرت آنان کاسته شد و مقهور ملل زیر فرمان خود شدند. حکومت مغولان در ایران با عنوان ایلخانان بیش از یک قرن حکومت کردند و تاثیراتی عمیق بر کشورمان برجای نهادند. یکی از کسانی درباره مغولان در ایران تحقیقات گسترده ای انجام داده، جرج لین است. او نویسنده و تاریخ نگاری آمریکایی است که تحقیقات گسترده ای بر تاریخ ملل مختلف از جمله ایران انجام داده است. جرج لین پایان نامه‌ی دکتری‌اش را روی تاریخ ایران در عهد ایلخانی کار کرده است و از آن دوره به عنوان رنسانس ایرانی یاد کرده است. شایان ذکر است که پایان نامه ی دکتری‌اش با عنوان ایران در اوایل عهد ایلخانان توسط نشر امیرکبیر منتشر شده است. چندی پیش تازه‌ترین اثر همین نویسنده با عنوان «زندگی روزمره در امپراتوری مغول» به همت موسسه انتشارات نگاه منتشر شد. این کتاب ۵۰۰ صفحه‌ای که توسط سعید درودی به فارسی برگردانده شده است، حاوی اطلاعات فراوان و جالبی از نحوه زیست، حکمرانی، عقاید و رویکردهای مغولان است که در دوازده فصل جداگانه به تألیف رسیده است. با خواندن این کتاب شاید نظرتان درباره مغول‌ها تغییر پیدا کند!
کتاب «زندگی روزمره در امپراتوری مغول» نوشته ی «جرج لین» پژوهشی نو از منظر تاریخی، مردم نگاری و قوم شناسی است که به ابعاد گوناگونی از مغول‌ها در عهد به قدرت رسیدن چنگیز و فرزندانش می‌پردازد. این کتاب علاوه بر پرداختن به تاریخ مغول‌ها اطلاعاتی جامع و کامل و درعین حال تحلیل از سبک زندگی، جنگاوری، شیوه‌های حکومت داری و قوانین، دین و آداب و رسوم و مناسک، مسائل مربوط به زنان و فرزندان و خانواده و … به خواننده‌اش ارائه می‌دهد و از همین رو زندگی روزمره در امپراتوری مغول یکی از بهترین منابع برای شناخت این قوم و ملت عجیب سازگار و ناسازگار تاریخ است.