حقیقت و سازش: معرفی کتاب «میان دو آتش»

گروه اندیشه: موسسه انتشارات نگاه در سه سال اخیر دچار تحولی نسبی شده است. بدین معنا که تنها کتاب‌های غیرادبی را مطمح نظر قرار می‌دهد، بلکه رویکردی نوین به انتخاب اثر و همچنین تعریف مجموعه آثاری را در دستور کار خود قرار داده است. یکی از این مجموعه‌ها، مجموعه نگاه سیاسی – تاریخی است که درصدد است تا کمبودهای ادبیات مطالعات این حوزه را برطرف سازد. کتاب میان دو آتش یکی از آثار منتشر شده ذیل مجموعه نگاه سیاسی – تاریخی است که به قلم جاشوا یافا خبرنگار نیویورکر در مسکو که به خاطر فعالیت‌هایش در روسیه جایزه آکادمی آمریکایی برلین را به دست آورده است به رشته تحریر درآمده و نیما حسن ويجویه آن را به فارسی برگردانده است. جاشوا یافا در کتاب میان دو آتش راوی روسیه پر آشوب پوتین است. از خلال شرح حال نویسی، زوایای گوناگون زندگی روسی را تصویر می کند و به فضای سیاست آلود رسانه، ساختار عمودی قدرت، الحاق کریمه، استقلال چچن، جنگ سوریه، کلیسای ارتدکس و هنر سیاست زده این کشور نقب می‌زند و با نثری رمان گونه دگردیسی «انسان شورایی» را به موجودی سیاس روایت می کند. جاشوا يافا در کتاب میان دو آتش تلاش می‌کند مماشات، فرصت طلبی و انتخاب‌های اخلاقی افراد در روسیه تحت حکمرانی ولادیمیر پوتین را از زاویه‌ای جدید مورد مطالعه و بررسی قرار دهد. نیما حسن ويجویه در گفت وگویی با خبرگزاری کتاب ایران درباره جایگاه کتاب میان دو آتش با دیگر کتابهای حوزه روسیه شناسی می گوید: (کتابهای زیادی در باب روسیه در سال‌های اخیر روانه بازار شده است، اما این کتاب رویکرد متفاوتی دارد. نویسنده سراغ افراد مختلفی رفته است و جاه طلبی و مصالحه گری این افراد را تصویر میکند و از این طریق از چندوچون و حقیقت حکمرانی پوتین پرده برمی دارد. او داستان زندگی افراد مختلف را با ادبیات آمیخته است و مخاطب را با بیان حقایق شگفت زده می‌کند. این کتاب همچون زندگینامه‌ای کوچک است که نشان می دهد اکثریت روس‌ها در پی تحقق جاه‌طلبی‌های خود از طریق سازگارکردن خویش با قوانین حاکم هستند». این مترجم می افزاید: «شوروی سابق و روسیه امروز و به ویژه شخص پوتین همواره مورد توجه ایرانیان بوده است. زبان کتاب هم ادبی است و هم خبری و با نثری رمان گونه و از خلال شرح حال نویسی سازوکار سیاسی موجود در این کشور را ترسیم می‌کند و می‌تواند مطبوع طبع قشر متنوعی از خوانندگان باشد.» توضیح مترجم نشان می‌دهد که مخاطب کتاب میان دو آتش با کتابی بین رشته‌ای مواجه است. کتابی که اولیور بولو از نشریه گاردین آن را تحلیلی درخشان از پدیده پوتینیسم، داگلاس اسمیت از وال استرین ژورنال آن را روایتی ظریف و خیره کننده و پاتریک رادن کیف آن را کتابی متفاوت و فراموش نشدنی ارزیابی می‌کند. این کتاب که در اواخر سال ۱۳۹۸ شمسی به زبان انگلیسی منتشر شد، در کمتر از دو سال توسط موسسه انتشارات نگاه به فارسی برگردانده و منتشر شد. کتابی که به محض انتشار جایزه «جورج اورول» برای بهترین اثر سیاسی سال ۲۰۲۱ میلادی در بخش غیرداستانی را به دست آورد. یافا در سخنان خود پس از دریافت جایزه گفت: «خوشحالم این جایزه به نام نویسنده ای است که بیش از هر فرد دیگر نشان داد چگونه می‌توان درباره سیاست شفاف بودن و انسان بودن نوشت. اعمال قدرت و سیاست – به ویژه در جایی مثل روسیه در دوران پوتین – می‌تواند دستیابی به یک زندگی شریف و صادقانه را پیچیده کند؛ اما زندگی با تمام زیبایی و عجیب بودنش، حتی برای کسانی که با سیستم توافق می‌کنند، یکسان باقی می‌ماند. زمانی که سعی می کردم این داستان ها را مرتب کنم و آنها را با وضوح و مقداری هنر ادبیات تلفیق کنم، اورول برایم یک مرجع دائمی بود.» بدین ترتیب جاشوايافا با اقتدا به جورج اورول اثری خلق می‌کند که درباره یک جامعه بسته منبعی ارزشمند به شمار می‌رود.