جرم قاچاق کتاب با مجازاتش برابر نیست

روزنامه همشهری با انتشار یادداشتی از علیرضا رئیس دانا، مدیر انتشارات نگاه به مقوله قاچاق کتاب پرداخته است که در ادامه می خوانیم:

جرم قاچاق کتاب با مجازاتش برابر نیست

طی 46سال تلاش در عرصه نشر، حدود 3هزار و 800عنوان کتاب منتشر کرده‌ام. از این میان 20کتاب پرفروش دارم که قاچاقچیان کتاب، درست همین کتاب‌های پرفروش را هدف قرار داده‌اند. برای مثال، کتاب «چشم‌هایش» را در 270صفحه با قیمت 62هزار تومان می‌فروشیم، اما همین کتاب را زیر‌زمینی چاپ می‌کنند و با 90هزار تومان قیمت به علاوه تخفیف بالای30 تا 50درصد می‌فروشند و به خریدار القا می‌کنند که کتاب ناشر سانسور شده است. پس این کتاب را بدون سانسور بخرید! مخاطب هم در نگاه اول پس از تخفیف بالا و پرداخت نیم‌بها این کتاب را خریداری می‌کند؛ درحالی‌که بخشی از کتاب را هم برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها کم کرده‌اند و اثر را به شکل ناقص به خریدار ارائه داده‌اند؛ گرچه در شماره صفحات کتاب هم به ظاهر‌ خِللی نیست.

این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که کتاب‌های مجوز‌دار که قاچاق می‌شوند 15 تا 20درصد کل نشر هستند، اما این میزان، تمام درآمد یک ناشر را تشکیل می‌دهد. در اصل ناشر زندگی‌اش را بر آن مبنا بنا کرده است و وقتی کتاب قاچاق می‌شود، نمی‌تواند همان پرفروش‌ها را دوباره چاپ کند؛ اتفاقی که برای ناشری چون من افتاده و امروز نمی‌توانم پرفروش‌هایم را چاپ و عرضه کنم. از اینها که بگذریم، درنظر داشته باشید که در این عرصه مجرمی در حوزه قاچاق کتاب با چند‌میلیارد کتاب قاچاق و یک انبار دستگیر اما بلافاصله با پرداخت 50میلیون تومان آزاد می‌شود. آیا این روش برخورد با جرمی به این بزرگی صحیح است؟ گلایه همین است که جرم با مجازات برابر نیست و باید در دادگاه بیشتر به این مسئله اهمیت داد. همچنین از آنجا که قاچاق کتاب و کتاب‌سازی بسیار گسترده است و منافع زیادی دارد، مقابله با آن ابعاد پیچیده و در عین حال گسترده‌ای دارد. نکته قابل اهمیت اینکه کتاب‌های قاچاق در مترو، ادارات، کنار خیابان، کتابفروشی‌های شهرستان‌ها با تخفیف ۵۰ یا ۶۰‌درصد به فروش می‌رسد و این در حالی است که از ابتدا برای کتاب، قیمت بالایی درنظر گرفته شده و قیمت تمام‌شده برای خریدار، پس از تخفیف، بیش از قیمت کتابی است که توسط ناشر اصلی اعلام شده است، اما به‌دلیل بار روانی تخفیف بالا، مردم از آنها خرید می‌کنند و همچنان این ناشران در جامعه موفق هستند. برای مثال، کتاب «شازده کوچولو» با ترجمه احمد شاملو که توسط انتشارات نگاه چاپ شده و چاپ جدید آن 30هزار تومان قیمت دارد، در  یکی از سایت‌های فروش آنلاین برای آن تخفیف ۱۰‌درصدی درنظر گرفته شده است اما همین کتاب، با نام مترجمی دیگر، در فروشگاه اینترنتی پرمراجعه و معتبری، 65هزار تومان قیمت دارد و با تخفیف ۵۰‌درصد به فروش می‌رسد. از طرفی باید این موضوع را برای مردم تبیین کرد که کتاب‌های قاچاق و کتاب‌هایی که کتاب‌سازی شده‌اند، پر از اشکالات چاپی و محتوایی هستند تا جایی که برخی ناشران با کمک ابزار ترجمه گوگل، در مدت کمی پس از انتشار یک کتاب، آن را ترجمه می‌کنند، درحالی‌که پر از اشتباه است و همانطور هم منتشرش می‌کنند.
به‌عنوان مثال، عنوان کتاب «جزء از کل» از طرف ناشر انتخاب شده است و ترجمه عنوان اصلی کتاب «کلک مرغابی» است. این در حالی است که ده‌ها ناشر دیگر، این کتاب را با عنوان جزء از کل منتشر کرده‌اند؛ عنوانی که خاص ناشر اصلی است. البته این اقدامات می‌تواند از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد شناسایی و منع شود. در واقع ناشرانی که کتاب‌سازی می‌کنند، در حال ارتکاب خیانتی جبران‌ناپذیر در حق دیگر ناشران و مردم هستند. در واقع اگر وزارت ارشاد از ناشران حمایت کند و در اعطای مجوز کتابِ نویسندگان و مترجمان سختگیری نکند، شاید بتوان مانع رشد کتاب‌سازی و قاچاق کتاب در جامعه شد. گرچه اگر قانون کپی‌رایت جهانی را بپذیریم، می‌توان انتظار داشت که ۹۰‌درصد مشکلات این‌چنینی حل خواهد شد.