ادبیات، جنگ، ادبیات: نگاهی به ادبیات آلمانی در قرن بیستم

ادبیات، جنگ، ادبیات

روزنامه شرق در ستون شیرازه صفحه ادبیات خود به معرفی ادبیات آلمانی در قرن بیستم پردخته است که در ادامه می خوانید:

شرق: «ادبیات آلمانی در قرن بیستم» تألیف حسن نکوروح همان طور که از عنوانش برمی آید یک قرن از ادبیات آلمان را در دو بخش عمده؛ از آغاز قرن تا پایان جنگ جهانی دوم و از پایان جنگ جهانی دوم تا پایان قرن مورد بررسی و واکاوی قرار داده و سعی دارد از روایت توصیفی وقایع ادبی این سال ها فراتر رفته و تحلیلی از ادبیات این دوران به دست دهد. چنان که خود مؤلف کتاب می نویسد هدف از نگارش «ادبیات آلمانی در قرن بیستم» گسترش معلومات خواننده ایرانی درباره این ادبیات در زمان یادشده بوده؛ گسترش به مفهومی فراتر از مفهوم رایج، که معمولا به کمیت توجه دارد، یا بیشتر به کمیت تا کیفیت. در واقع می توان گفت خواننده فارسی زبان آغاز راه را رفته است که همان خواندن و آشنایی با این ادبیات باشد و مطابق معمول نیز از نویسندگان و شاعران بزرگ آغاز می شود، از نویسندگانی که شهرت جهانی یافته اند. پس از این دوره نوبت به دوره جدید می رسد که خواننده کم کم متوجه مسائل و مشکلاتی می شود که در راه درک بهتر این آثار وجود دارد، یا زمینه این توجه فراهم می شود. نکوروح معتقد است با اینکه مقالات بسیاری برای درک ادبیات آلمانی در این دوران ترجمه و منتشر شده، به دلیل پراکندگی کمک چندانی در جهت رفع نیاز خواننده نمی کند. دشواری دیگر از نظر حسن نکوروح زبان این مقالات است که بی ارتباط با مسئله نخست هم نیست. «زبان علمی این مقالات طبعا از فهم خواننده ایرانی بیرون است، یا به سادگی میسر نمی باشد. یعنی از آنجا که این مقالات معمولا برای خواننده آلمانی، یا حداکثر خواننده اروپایی نوشته شده، که آشنایی های لازم را دست کم تا حدودی دارا می باشد – پیش زمینه ای که از تحصیلات دانشگاهی یا پیش از آن به دست آورده است که خواننده ایرانی به احتمال بسیار فاقد آن است». مؤلف معتقد است که درک این گونه مقالات با دید جزئی نگری که بر بحث های تخصصی حاکم است این دشواری را برای خواننده ایرانی موجب می شود. مشکلی که مدنظر او بوده و در کتابش در برطرف کردن آن کوشیده است. نکوروح پیش از ورود به بحث اصلی کتاب یعنی تحلیل ادبیات آلمانی در قرن بیستم به زمینه شکل گیری کتاب می پردازد و از دلایل ضرورتی می گوید که او را به تدوین این کتاب برانگیخته است.  او در هر جای کتاب که لازم بوده است با نقل قولی تلاش کرده تا خواننده ایرانی را با فضای حاکم بر بحثهای مربوط به هر نویسنده و تفکرات و نظریاتی که در تفسیرها و نقدهای آن دوران مؤثر بوده است، آشنا کند تا خواننده بحث ها را با توجه به زمینه آن در محیط بومی آثار درک کند. در کتاب «ادبیات آلمانی در قرن بیستم» محیط رشد و تحول ادبیات آلمان در یک بازه زمانی مهم و همچنین زمینه و زمانه این تحولات تصویر شده است تا خواننده فارسی زبان علاوه بر اشتیاق به خواندن ادبیات آلمانی، تصوری از فضای حاکم بر این ادبیات و تفکرات به دست آورد. برای رسیدن به این مقصود، مؤلف معتقد است از همه مهم تر «رابطه ای است که نویسندگان و شاعران موردبحث با یکدیگر و نیز با نویسندگان و شاعران – گذشته و آینده دارند». چراکه از منظر او شناخت این ارتباط، تعلق هرکدام از این نویسندگان و شاعران را به سنت ها و مکتبهای آن روشن می کند. و علاوه براین نکاتی را هم درباره این ادبیات به طور کلی در کلیت و جامعیت آن روشن می کند. او برای نمونه به رابطه توماس مان و برتولت برشت اشاره می کند که رابطه ای منفی و حاکی از اختلاف بوده است، به این ترتیب که از یک سو رابطه آنها با نویسنده های پس از جنگ جهانی دوم، برای مثال ماکس فریش، نکاتی را درباره فریش روشن می کند. همچنان که رابطه این نویسندگان با نویسنده ای از گذشته، نویسنده ای کلاسیک از قرن هجدهم و نوزدهم مانند گوته نکاتی را یادآور می شود که درک آثار آنها را آسان تر می سازد. نکوروح به وجوهی دیگری از جمله رابطه کمیت با کیفیت هم می پردازد و به «پیچیدگی این رابطه و تأثیر آن بر نویسندگان و شاعران» تأکید می کند و در این زمینه می نویسد: «حجم مقالات همیشه نشان از کیفیت و ارزش این آثار ندارد. چون مثلا نویسنده ای مانند فرانتس کافکا که به دلیل عمر کوتاهش آثار زیادی از خود به جا نگذاشته برعکس نویسنده ای مانند توماس مان که عمر طولانی تری کرده است. یا نویسنده ای مانند روبرت موزیل هرچند پس از مرگش دائما بر اهمیتش و اقبالی که از آن برخوردار بوده افزوده شده ولی این اقبال تنها به رمان بزرگش مربوط بوده و احیانا چند اثر دیگر که آنها هم در سایه آن رمان بزرگ قرار داشته و دارد، آثار دیگرش از چندان توجهی برخوردار نبوده است». در این کتاب دامنه ادبیات آلمانی زبان جز آلمان شامل ادبیات کشورهای اتریش و سوئیس نیز می شود.

روزنامه شرق

موسسه انتشارات نگاه

روزنامه شرق      روزنامه شرق

https://negahpub.com/shop/litrature/reviews/%d8%a7%d8%af%d8%a8%db%8c%d8%a7%d8%aa-%d8%a2%d9%84%d9%85%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%af%d8%b1%d9%82%d8%b1%d9%86-%d8%a8%db%8c%d8%b3%d8%aa%d9%85/