برگزیده ای از کتاب منوچهر آتشی (شعر زمان ما 8)
تو مثل لاله ی پیش از طلوع دامنه ها
– که سر به صخره گذارد٬
غریبی و پاکی
ترا ٬ ز وحشت توفان ٬ به سینه می فشرم
عجب سعادت غمناکی
در آغاز کتاب منوچهر آتشی (شعر زمان ما 8) می خوانیم
شعر زمان ما نام عام كتاب‌هايى بود كه آقاى محمد حقوقى، به همّت انتشارات نگاه، هر فصل يكى از مجلداتِ آن را منتشر مى‌كرد. شاعران بزرگ معاصر ايران كه در اين كتاب‌ها، شاخصه‌ها و چگونگى شعرِ آنان و به تقريب همه‌ى جوانب كار آنان را دربرگرفته بود، نيما، اخوان، شاملو، سپهرى و فروغ فرخ‌زاد، بودند. مرگ تأثّرآور و نابهنگام آقاى حقوقى، باعث توقفِ اين مجموعه‌ها شد. شايد شش ماه پيش از اين اتفاق غم‌انگيز بود كه ايشان تلفنى از من خواست تا اين كار را پى بگيرم. از آن‌جا كه دكتر ايرج صف‌شكن از گفت‌وگوى نگارنده‌ى اين واژگان با جناب حقوقى آگاهى داشت، اين مطلب را با مديريت انتشارات نگاه در ميان نهادم و ايشان با توافقات و تفاهمات و تعهداتى كه در قبالِ مجموعه‌هاى ياد شده دارند، پذيرفتند تا براى آشنايى بيشتر شاعران جوان و دانشجويان، شاعران ديگرى كه در ادبيات معاصر ايران تأثير بلامنازعى داشته‌اند، مورد نقد و تحليل و بررسى قرار گيرند. بر همين مبنا شاعرانى چون سيمين بهبهانى، نصرت رحمانى، نادرنادرپور، منوچهر آتشى، سياوش كسرايى، سيدعلى صالحى و… كه در پيوند با شاعران گروه اول بوده‌اند، در وهله‌ى اول در نقد و تحليلى خطى و زمانى مورد بررسى قرار مى‌گيرند. به معنى ديگر به‌جز چگونگى سرايش شعرها و زبان شعرى، درون‌مايه، جهان‌بينى و تأثيرپذيرى و تأثيرگذارى آنان، ساختار شعرى و فضاهاى ويژه و توانمندى‌هاى شاعرانه و ضعف‌هاى آنان، زمينه‌هاى سياسى اجتماعى و تبيين و تشريح اشعار و ديدگاه شاعران و منتقدان و محققان در پايان كتاب مورد توجه قرار مى‌گيرد. طبعاً در نقد و بررسى آثار شاعران فوق‌الذكر، انتظار خواننده‌ى بيشينه خواه خلّاق آن است كه نگارنده اين سطور از نگره و نُرم خود و نه كپى‌بردارى از محقق قبلى، شاعر را در برابرِ ديدگان مخاطبان قرار دهد. بر همين مبنا، در اين نوشتار، بازنمون‌هاى تصويرى و بوطيقاى هنجارين و وزن عروضى و موسيقى درونى شعر و سبك فرودين و ميانه و فخيم و سنجه‌ها و سمفونى‌هاى رنگين‌كمانى و عقلانيت درونى و بيرونى و كرشمه‌سازى‌هاى هنرمندانه شاعر و همچنين كهن‌شيوگى، ميانه ميانى و مدرن گونگى شاعر هم در كانون نگاهِ نگارنده قرار گرفته است :
بنابر همين مقدمات است كه اين كتاب‌ها به دو بخش تقسيم شده‌اند.
1) مقدمه (همه شاخصه‌هاى سبكى شاعر)
2) بدنه (به‌گزين شعرهاى شاخصِ شاعر)
سخن ناشر 7
پيش‌گفتار 9
حسب حال و اتوبيوگرافى منوچهر آتشى 11 ـ زمينه‌هاى تاريخى، سياسي‌ـاجتماعى و ادبى اشعار منوچهر آتشى 25 ـ شاخصه‌هاى شعرى منوچهر آتشى 27 ـ شاخصه‌ى تعادل‌سازى در نوگرايى در زبان و مفاهيم 32 ـ شاخصه‌ى دوران گذار شاعر 34 ـ آرايه‌هاى ادبى در اشعار منوچهر آتشى 42 ـ كنايه‌ها 45 ـ كنايه‌هاى تشخيصى 46 ـ جناس در شعرهاى آتشى 51 ـ طنين آوايى (واج‌آرايى) 52 ـ تلميح 53 ـ وزن و موسيقى در شعر منوچهر آتشى 60 ـ زنجيره‌هاى وزن نيمايى در شعرهاى منوچهر آتشى 64 ـ فهرست وزن‌هاى عروضى اشعار منوچهر آتشى 66 ـ تأثيرپذيرى و تأثيرگذارى‌هاى منوچهر آتشى 82
ريشه‌هاى شب (1330-1336) 89
تا شب بگذرد 97 ـ دروج 101 ـ ناايمن 103 ـ ريشه‌هاى شب 106
آهنگ ديگر (1335-1338) 109
آهنگ ديگر 115 ـ خنجرها، بوسه‌ها و پيمان‌ها 118 ـ شهر تصوير 123 ـ كرانه و من 126 ـ دره‌هاى خالى 128 ـ در غبار خواب 132 ـ بر ساحل ديگر 133 ـ نعل بيگانه 136
آواز خاك (1339-1336) 139
تشويش 145 ـ مى‌توانيم به ساحل برسيم 146 ـ مثل شبى دراز 148 ـ طرح 150 ـ پائيز 151 ـ سگ آبادى ديگر 152 ـ غزل كوهى 155 ـ كسوفى در صبح 157 ـ گلگون سوار 158 ـ عطر هراسناك 161 ـ مثل گلى سفيد 164 ـ ترانه‌هايى در مايه‌ى «دشتى» 166 ـ رؤيا 168 ـ ترانه‌ى ديدار 170 ـ هشدار 173 ـ بازگشت مرد 175 ـ غم دل مى‌توان… 178 ـ ظهور 180 ـ از هيچ… تا… 187 ـ غربت 190
ديدار در فلق (1348-1347) 191
در انتهاى دهليز 199 ـ فرياد آفتاب را شب… 202 ـ سوارى در فلق 204 ـ از پنجره 206 ـ شوريده‌وارى… 211 ـ ديدار در فلق 213
وصف گل سورى (1363-1358) 217
غزل كوهى دفتر شعرى بر انتهاى آغاز (1348) 225 ـ حادثه 227 ـ رُشد 229 ـ ديدار ساحلى (1) 232 ـ ديدار ساحلى (2) 234 ـ صبح 237 ـ وصف گل سورى 239 ـ ترانه‌ى فضايى 240 ـ هفت ترانه براى روح لوركا 242 ـ آوازهاى آتش (2) 245 ـ آوازهاى آتش (4) 246 ـ دل‌آگاهى‌ها 247 ـ وصف گل سورى 249 ـ ترانه‌ى افسوس 251
گندم و گيلاس (1369-1368) 253
آوازهاى معمولى براى دردهاى معمولى 255 ـ با نوح نااميد 259 ـ فراقى (1) 261 ـ فراقى (2) 263 ـ وهمِ سنگ 265 ـ سايه، سايه… سايه 267 ـ بامداد 270 ـ بر احتمال و بر وحشت 272 ـ واقعه 274 ـ همين‌جا 277 ـ آسانسور 279
زيباتر از شكل قديم جهان (1376) 281
زيباتر از شكل قديم جهان (1376) و چه تلخ است اين سيب (1378) 283
ببر و سپيده‌دم 289 ـ شاعران (3 290 ـ ذخيره‌ى ليالىِ بى‌ماه 293 ـ با دهان گل سرخ 295 ـ آوازهاى هابيل 297 ـ نام تو 300 ـ چه تلخ است اين سيب؟ 303 ـ ميان سه دهان 305 ـ چه تلخ است اين سيب! 306 ـ در رداى خاكستر 308 ـ بهارى 310 ـ تنها همين
خسوف 311 ـ تلواسه 313 ـ سپيده‌دم شاعر 315 ـ با ياد سال‌هاى دور جوانى 317 ـ نجوم وهم 320 ـ فصل درنا (5) 322 ـ نقاشى 324 ـ غزل آينه 325 ـ پس از مهمانى (2) 326 ـ نامه (1) 327
خليج و خزر (1380) 329
حادثه در بامداد 333
با سايه‌اى يگانه 341 ـ شقايق و پل 343 ـ دو سوى پرده 344 ـ كابوس در پارك 346 ـ خواب مجوس 348 ـ نرم و سبز و سرخ 352 ـ پشت در 354 ـ گرگور سامسا! 356 ـ سه پرسش 358 ـ ترانه 360 ـ كنار واقعه 361 ـ به سمت ژرفاها 363 ـ دستمال كوچك 365 ـ نه به… نه از… 366 ـ غزل مكالمه (3) 368
اتفاق آخر 371
شش غروب فردا 377 ـ تمنّاى ابرى 379 ـ غزلِ غزل‌هاى سورنا 380 ـ ميخانه كشف من است! 382 ـ بى‌سيب، بى‌سلام 384 ـ سمفونى دهم 387 ـ باقىِ افسانه دروغ است 391 ـ و عشق… 392 ـ زن چهارم 394 ـ رؤيا در رؤيا 397 ـ نامى تازه يا انگشتى بر لبان 399 ـ فصل عذرا (2) 401 ـ خط‌ها و نقطه‌ها 403 ـ قرن سيلابِ چيزها 405 ـ شاخ قوچ و ناخن من 407
اتفاق آخر 409
چاه‌كن 411 ـ به‌خاطر شدنِ شاملو 413 ـ ترانه‌ى خيس خورده 415 ـ آواز پسامدرن 416
غزل غزل‌هاى سورنا 419
تقويم عشقى مفقود 427 ـ گُلگشتى با ژوكوند 430 ـ موكب كبوتر در حجله‌ى سرايش 432 ـ كمك 434 ـ سنگ از سنگ 436 ـ سمفونى اُفليا و آب در حاشيه‌ى هلن 438 ـ گناه كولى 444 ـ يك بازى 446 دو ملودى محال 448 ـ چشمانى سارق 450 ـ براى نام آذرخشىِ تو 453 ـ شناسنامه 455 ـ غزل غزل‌هاى سورنا 458
بازگشت به درون سنگ 459
بعد از ملال 461 ـ براى شاعران 463 ـ كولاژ (2) 465 ـ ترانه‌ى چاه و پيراهن 466 ـ سمفونى چندم 467 ـ براى شما 470 ـ اگر مى‌دانستى 473
كتاب‌نامه 479
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.