تأملات

تأملات؛ از صفر (مجموعه مقالات )

علی باباچاهی

سال‌ها پيش در يكى از مجلات ادبى، مباحثى زير عنوان «تأملات؛ از صفر» چاپ كردم كه بعدها آن را در كتابى با عنوان «بيرون پريدن از صف» جاى دادم. حاليا به انگيزه و ضرورتى اين اسم را تأملات؛ از صفرـ بر كتابى كه در دست داريد مى‌گذارم، با اين توضيح كه هيچ‌يك از آن «تأملات…» در اين كتاب نيامده است! و چرا بيايد؟ گاه اين‌گونه وسواس‌ها، بيدارى آدم را در خواب نيز بر هم مى‌زند!
مقاله‌هاى راه‌يافته در اين كتاب، فرآيند تعمّق و تأمّلات نيم قرن زيست ادبي‌ هنرى من است! بى‌انگيزه نبوده و گاه به اشاره نيز بوده كه ضرورت دارد اين بحث را باز كنى وُ بسط بدهى آن را، آن‌ها را: بحران وُ جريان‌هاى شعرى را، «من‌سالارى» و «فن‌سالارى» را، «فرا» وَ «پَسا» را، «مكتب‌سازى» و بازى‌هاى ره‌يافته در شعر را!
وَ من نوشته‌ام آنچه را كه «نوشتنْ»، خود به طراوت و صراحت گفته و مى‌گويد: بنويس!…

ادامه خواندن ←

کتابچۀ پادزیبایی شناسی

آلن بدیو

ترجمۀ علی معصومی

پاد-زیبایی شناسی نوعی رابطه فلسفه با هنر است که بر پایه آن، هنر خود مولد حقيقتهاست. پاد – زیبایی شناسی هنر را به صورت شیء یا موضوع فلسفه درنمی آورد و به جای پرداختن به تأملات زیبایی شناختی دقیقا به توصیف تأثیرهای درون فلسفه ای می پردازد که هستی مستقل اثرهای معین هنری را از خود به جا می گذارد.

ادامه خواندن ←

شناخت داستان : كتاب اول داستان و ادبيات، كتاب دوم شناخت داستان

جمال ميرصادقى

این کتاب از دو کتاب تشکیل شده که کتاب اول آن مربوط به داستان و ادبیات و کتاب دوم آن مربوط به شناخت داستان است.

فصول کتاب اول به این ترتیب است: ماهیت ادبیات؛ تعریف ادبیات؛ انواع ادبی یونان و روم باستان؛ کمدی‌نویسان بزرگ یونان باستان؛ قصه، رمانس، داستان کوتاه و رمان؛ داستان کوتاه، پایه‌گذار ادبیات داستانی نوین فارسی.

بخش‌های کتاب دوم نیز بدین قرار است: شناخت داستان کوتاه و رمان؛ تأملات: تأملاتی در باب داستان؛ کارگاه داستان، چگونه نویسنده شدم؛ بخش ضمیمه: واژه‌نامۀ اصطلاحات ادبیات داستانی.

جمال میرصادقی نویسنده معروف ایرانی در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۱۲ خورشیدی در تهران به دنیا آمد . جمال میرصادقی فارغ التحصیل دانشکده ادبیات و علوم انسانی از دانشگاه تهران در رشته ادبیات فارسی است . جمال میرصادقی مشاغل گوناگونی داشته‌ است . کارگری ، معلمی ، کتابدار دانشسرای تربیت معلم ، کارشناس آزمون سازی در سازمان امور اداری و استخدامی کشور ، مسئول اسناد قدیمی در سازمان اسناد ملی ایران و مدرس دانشگاه در رشته ادبیات و ادبیات داستانی . جمال میرصادقی در دوره دراز کار نویسندگی ، داستان‌های کوتاه و بلند بسیار و ده رمان نوشته‌ است که برخی از آن‌ها به زبان‌های آلمانی ، انگلیسی ، ارمنی ، ایتالیایی ، روسی ، رومانیایی ، عبری ، عربی ، مجاری ، هندو ، اردو و چینی ترجمه شده‌اند . جمال میرصادقی نویسنده بزرگی است که کمتر در محافل و مجالس ادبی – فرهنگی دیده شده است . جمال میرصادقی از سنین نوجوانی شروع به نوشتن کرده است و اولین داستانش در سال ۳۷ در مسابقه مجله سخن که زنده یاد  پرویز ناتل خانلری آن را منتشر می کرد ، برنده و چاپ شده است . اولین مجموعه داستان جمال میرصادقی با نام “شاهزاده خانم سبز چشم”در سال ۴۱ منتشر شده است . نام این کتاب در چاپ های بعدی به “مسافرهای شب” تغییر یافت . میرصادقی نویسنده تک رویی است که معمولاً آرام و بی سر و صدا به کار خود می پردازد . در سال های دور جلال آل احمد و ابراهیم گلستان از منتقدان سرسخت میرصادقی بودند . جمال میرصادقی چند سالی است که دیگر عضو کانون نویسندگان نیست . تا کنون حدود ۴۳ جلد کتاب ، رمان ، داستان بلند و نقد ادبی و مجموعه مقالات ، از جمال میرصادقی منتشر شده است .

ادامه خواندن ←

عبيد بازمى‌گردد

جواد مجابی

شاعران ايران بنابر سنتى كهن، خردورزى و چند و چون در كار جهان و انسان را بيشتر در شعرهاى خود مطرح كرده‌اند. به دلايلى، هسته اصلى تأملات متفكران ايرانى در شعرشان پنهان شده، در سراسر تاريخ سير كرده و در حافظه جمعى ايرانيان جا خوش كرده است. اين بينش انديشمندانه به درجات در شعرهاى گويندگان پارسى زبان ديده مى‌شود. در سعدى، تجربه‌گرايى جامعه‌نگر با حس و هيجانات شاعرانه درآميخته و در بوستان و غزل‌هايش بازتاب يافته است، هرچند او مجال داشته بسيارى از باورهايش را در گلستان آشكار سازد. در فردوسى حماسه و اسطوره‌هاى شاهنامه همچنين رفتار نظامى در خمسه‌اش محملى شده است تا خردگرايى و عبرت‌انگيزى غالبآ از تجربه‌هاى خاص شعرى سبق ببرد. در سنايى و عطار، عرفان و نقد اجتماعى عرصه را بر هنر شاعرى تنگ مى‌كند. مولوى آگاهانه يا نياگاه، كاركرد شعر را از امور غيرشعرى كه به ضرورت‌ها بر شعر تحميل شده است جدا مى‌كند. در مثنوى چهره اجتماعى خود را به عنوان آموزگارى خردمند ترسيم مى‌كند كه مشتاق عرضه تعليماتش به مشتاقان است، سوداهاى جنون‌آميز خاطرش را در غزليات شمس بازتاب مى‌دهد كه فرياد روح خودمختار اوست. البته در اين تعبير وجه غالب منطق آموزه‌ها با خيالات شاعرانه مورد نظر است و بسامد حالت‌ها را در نظر داشته‌ام؛ گرنه در مثنوى گاه زيباترين شعر ناب را شاهد هستيم. بارى، شاعران بزرگ هر يك به گونه‌اى در عالم خردورزى و تجربه‌گرايى و عرفان و شعريت غرقه‌اند، تنها كسى كه با همان تمركز مولوى در دنياى عرفان شاعرانه، در جهان طنز و طيبت غرقه است و با آن فضا هم‌سو و هم‌ذات شده؛ عبيد است. او دمى از آن نگاه و بينش خندستانى به جهان فارغ نيست. به هر چيز و هر كس كه نگاه مى‌كند و مى‌انديشد، آن را جز در قالب يك شوخى مكرر و مضحكه‌اى فاجعه‌بار نمى‌يابد. گويى اين رباعى را نه به قصد تخطئه شخصى پرآزار، بلكه براى بيان جهانى ناسازگار سروده است كه چون توده‌اى از وحشت مكرر در عين حال مضحك، ناخوانده خود را بر رندان گوشه‌گرفته تحميل مى‌كند :

ادامه خواندن ←

جنبش‌های مدرن فلسفه اروپایی

ریچارد کرنی
ترجمۀ علی کشفی

این کتاب بررسی نظام‌مند و گزینشی از سه جنبش اصلی فلسفه قاره‌ای، پدیدارشناسی و ساختارگرایی و نظریه‌ی انتقادی، است. ریچارد کرنی نظریات کلیدی متفکران این جنبش‌ها را شرح داده و نشان می‌دهد چگونه هر یک از این جنبش‌ها از دل دیگری توسعه پیدا کرده یا با آن همنوا شده است. نظام های کلاسیک اندیشه، که برای هر چیزی جایی معین داشت و آنها را در جای خود می‌گذاشت، دیگر تکافوی این عصر را نمی‌کند. مفهوم قدسی فلسفه اروپایی واحد، اعتبارش را از دست داده و فروپاشی اجماع جهانی درباره ارزش‌های اجتماعی و سیاسی، آرمان سنت عقلانیت غربی رو به پیشرفت را به چالش کشیده است. در قرنی که اروپا شاهد عصر روشنگری و تأثیرات مخرب جنبش‌های تمامیت‌خواه و فاشیستی و دو جنگ جهانی بوده، نویسنده کتاب جنبش‌های مدرن فلسفه اروپایی با پیشبرد الگوهای جدید فهم به این تحولات پاسخ داده است.

 

ادامه خواندن ←

دوپارگی ایگو در فرآیند دفاعی

زیگموند فروید

مولود سلیمانی

مقاله دوپارگی فروید مقاله‌ای کوتاه اما بسیار کلیدی در فهم دیدگاه او و نقطه عزیمت بسیاری دیدگاه‌‌های پس از فروید بوده است. کتاب حاضر مشتمل بر مقاله اصلی و شرح های مختلفی است که از منظر مکاتب گوناگون روانکاوی در فرانسه، انگلیس و آمریکای لاتین بیان شده است. از رهگذر این تفاسیر، اهمیت مقاله و چشم اندازهای نظری و بالینی ما درباره روانکاوی و کاربست آن در جهان پیچیده امروز گسترش خواهد یافت.

ادامه خواندن ←

جستارهایی دربارۀ تکوین بیماری‏های روانی

دفترهای فرویدی – 4
زیگموند فروید
گردآوری و ترجمۀ مهدی حبیب‏‌زاده

جستارهای گردآوری‏‌شده در این کتاب، شامل طیف متنوع اما پیوسته‌‏ای از مطالعات فروید دربارۀ نِوروزها و به‌طور عمده هیستری و نِوروز وسواس است که از رهگذرشان می‏‌توان از تحولات صورت‏‌گرفته در رویکرد او نسبت به اختلال‏‌های روانی، ریشه‌‏ها و چگونگی پیدایش آنها‏، نحوۀ دسته‏‌بندی و شیوۀ درمان‏شان تصوری پیدا کرد. این نوشته‏‌ها هم حاصل تلاش‏‌هایی مداوم برای صورت‏بندی نظریِ یافته‌‏های بالینی بر زمینی نوظهور و جدیدند و هم بخشی از مسیر کلی تاریخ روانکاوی را ترسیم می‏‌کنند.

نوشته‌‏های بالینی فروید نشان می‏‌دهند که کشف قارۀ ناخودآگاه شبیه گذرکردن از دل جنگلی تاریک بوده که نیازمند میزان بالایی از صبر و حوصله، درک نقاط انسداد و کاستی‌‏های نظری، شهامت جست‏‌وجوی مسیرهای تازه و ابداع مفاهیمی جدید برای پی‌‏ریزی شالوده‏‌های این مسیرهاست. این تقلای دشوار و پرفرازونشیب قبل از هرچیز از بطن تجربه‌ای مشخصاً مدرن شکل گرفته، تجربۀ مواجه‌ه‏ای خاص میان بیمار و درمانگر که متضمن انبوهی از سردرگمی‏‌ها، تجدید خاطره‏‌ها، طفره‌‏رفتن‏‌ها، مقاومت‌‏ها و بیدارکردن دردهای خفته است، تجربه‏‌ای که چشمی بینا و گوشی شنوا و حساس به کوچک‏ترین جزئیات را می‏‌طلبد.

ادامه خواندن ←

تاریخ مختصر مرگ

داگلاس جی.دیویس

ترجمۀ نصرا روزبه راد

مرگ و به‌خصوص نحوۀ مواجهۀ انسان با آن تاريخي دارد که کتاب تاريخ مختصر مرگ شرحي مختصر از اين مواجهه است. انسان‌ها از پيشاتاريخ تا اکنون درگير تعريف چيستي مرگ بوده‌اند و متناسب با پاسخي که به آن داده‌اند، ترس از مرگ را تخفيف داده‌اند. از اين‌رو، تاريخ مرگ در عين حال تاريخ انسان و آيين‌هاي او است؛ از طرز رفتار با جسد مردگان تا مراسم تشييع و سوگواري و فکر زندگي ابدي و سپس آيندۀ خود مرگ. باري، تاريخ مرگ همان تاريخ انسان و نحوي مواجهه با فقدان خودش و ديگران است. با نگاهي مختصر به فهرست مطالب، دامنۀ وسيع اين مواجهات روشن‌تر مي‌شود.

ادامه خواندن ←