توضیحات
گزیده ای از کتاب آریایى‌ها
من می دانم که فقط هندی ها و ایرانی ها خود را عملا آریایی نامیده اند. اما گر قرار باشد اصطلاح آریایی را به هندو – ایرانی ها محدود کنیم در آن صورت برای اشاره به نیاکان زبان شناختی سلت ها ، توتون ها ، رومی ها ، هلنی ها ، و هندوها باید از چه اصطلاحی بهره گرفت؟
در آغاز کتاب آریایى‌ها می خوانیم
فهرست
کارنامه علمى ویر گوردون چایلد 5
پیشگفتار 9
راهنماى آوانگاشت‌ها 13
فصل اول. زبان و دوران پیش از تاریخ 15
پیوست 28
فصل دوم. آریایى‌ها در پهنه تاریخ نمایان مى‌شوند 31
- پادشاهان آریایى در بین‌النهرین. 31
- مسأله حِتّى‌ها 37
- شاخص‌هاى باستان‌شناختى 42
- یورش آریایى‌ها به هند 50
- یورش‌هاى هزاره نخست پیش از میلاد 58
فصل سوم. آریایى شدن کشورهاى حوضه مدیترانه 67
- هلنى‌ها و اژه‌اى‌ها 67
- تراکیایى‌ها و فریگیایى‌ها 93
- زبان‌شناسى و ایتالیایى‌ها 100
- اقوام دریانشین و شمالى در بایگانى‌هاى مصرى 107
دوره آخایایى 114
فصل چهارم. بازسازى فرهنگ آغازین آریایى‌ها به کمک دیرینه‌شناسى زبان 117
پیوست 135
فصل پنجم. در دفاع از گهواره آسیایى آریایى‌ها 139
- تهاجم ادعا شده پهن‌سرها 142
- سفالینه‌آرایان 151
- قفقاز و عصر آهن در اروپا 170
- امکانات فلات آناتولیا 180
- بازنگرى در ادعاهاى آسیا 195
فصل ششم. آیا آریایى‌ها از اروپاى مرکزى برخاستند؟ 199
- فرضیه دکتر جایلز و دهقانان دانوبى 200
- آیین جسدسوزانى 206
- نوردى‌ها در دره رود دانوب 213
- آلپى‌ها به دره رود دانوب سرازیر مى‌شوند 219
فصل هفتم. نظریه گهواره اروپاى شمالى آریایى‌ها 225
- آریایى‌هاى مو بور 225
- اسکاندیناوى و فرضیه ژرمانیستى 233
فصل هشتم. آریایى‌ها در روسیه جنوبى 257
مهاجرت‌هاى آریایى‌ها 269
نتیجه‌گیرى: گروه‌هاى آریایى در عصر مفرغ 279
پیوست 285
فصل نهم. نقش آریایى‌ها در تاریخ 289
یادداشت کتاب‌شناختى 296
نشریات 296
کتاب‌ها 297
فهرست اعلام 299
کارنامه علمى ویر گوردون چایلد
ویر گوردون چایلد (1892 تا 1957) باستان‌شناس و پیشاـتاریخ‌شناس استرالیایى، از پیشگامان مطالعه نظام‌مند دوره پیشاـتاریخىِ اروپا (هزاره‌هاى سوم و دوم پیش از میلاد) بود و نشان داد که پیشرفت‌هاى فن‌آورى چه‌گونه به زایش تمدن‌هاى انسانى مى‌انجامد.
ویر گوردون چایلد در آوریل 1892 در سیدنى از ایالت ویلز جنوبى جدید در استرالیا چشم به جهان گشود. تحصیلات ابتدایى، متوسطه و دانشگاهى را در مدارس سیدنى و دانشگاه سیدنى به‌پایان رساند. در سال 1914 به دریافت درجه کارشناسى از این دانشگاه توفیق یافت. آن‌گاه به بریتانیا رفت و پس از ورود به کوئینز کالجِ دانشگاه آکسفرد، به ترتیب در سال‌هاى 1916 و 1917 به دریافت درجه کارشناسى در رشته ادبیات و سپس در باستان‌شناسى نایل آمد. در این سال‌ها به استرالیا بازگشت و در مقام منشى خصوصى جان استورى ــ عضو شوراى قانون‌گذارى ایالت ویلز جنوبى جدید براى شهر بالمین ــ و اندکى بعد در همین سِمَت نزد نخست‌وزیر آن ایالت مشغول به‌کار شد. کتابى که در سال 1923 با عنوان حزب کارگر چه‌گونه حکومت مى‌کند انتشار داد، با تکیه بر تجربه‌هاى همین دوره از زندگى او نوشته شد. با مرگ ناگهانى استورى در سال 1921، چایلد سیاست را کنار گذاشت و به اروپا سفر کرد. کتاب سپیده‌دمان تمدن اروپایى (1925) بلافاصله با تأیید محافل باستان‌شناسى مواجه شد و او چند کتاب دیگر نیز به‌دنبال آن درباره نظریه باستان‌شناسى نوشت. او در این نخستین کتاب، اندیشه‌هاى خود را پیرامون پیوندهاى موجود در میان پیشرفت‌هاى اروپا و خاور نزدیک تشریح کرد. گذشته از این، درباره پیوندهاى باستان‌شناسى و زبان‌هاى هندوـاروپایى نیز به کاوش پرداخت که انتشار کتاب آریایى‌ها: پژوهشى در ریشه‌هاى هندوـاروپایى (1926) حاصل این کاوش بود. او نظریه اصلاح‌شده دیگرى را درباره پراکندگى تمدن‌ها به میان کشید و جنوب روسیه را زادگاهِ فرضى هندوـاروپاییان اصلى معرفى کرد. مفهومى که چایلد از آریایى‌ها داشت به‌ناگزیر از ایدئولوژى نژادپرستانه رایج در اروپاى آن روز تأثیر پذیرفته بود، اما با اندیشه‌هاى برترى‌جویانه و خام نازى‌ها که او شدیدآ در سراسر سال‌هاى 1930 به آنها مى‌تاخت، تفاوت دارد.
چایلد اندیشمندى بااستعداد و زبان‌شناسى آگاه بود، و در سال 1927 در دانشگاه ادینبره کرسى استادى رشته باستان‌شناسى را از آنِ خود کرد و تا سال 1946 در آن‌جا به کار ادامه داد. حفارى‌هاى او در اسکارابورى سوئد در سال 1928 انجام شد، و در همان سال براى نظارت بر کارى دعوت شد که خود به‌دنبال بارندگى و جارى شدن سیلاب و از زیر خاک خارج شدن چندین بناى اضافى در آن محل آغاز کرده بود. از نظر چایلد، چنین دعوتى غیرعادى مى‌نمود، زیرا او هنوز به تجربه کافى در زمینه حفارى‌هاى باستان‌شناختى دست نیافته بود. مهارت اصلى او تا آن زمان تفسیر کردن اطلاعاتى بود که دیگران کشف مى‌کردند. در آن سال (1928) کتاب خاورزمین باستانى او نیز انتشار یافت که کاوشى پیرامون برآمدن تمدن در خاور نزدیک بود.
چایلد از فعال‌ترین پژوهندگان و نویسندگان در عرصه ساده‌سازى موضوعات پیچیده در قالب کتاب‌هاى ساده براى عامه مردم به‌شمار مى‌رفت: دو کتاب شناخته‌شده او با نام‌هاى آن‌چه در تاریخ روى داد (1924) و انسان خود را مى‌سازد (1951) گزارش‌هایى خواندنى و دریچه‌اى بودند از علم باستان‌شناسى به روى گروه بى‌شمارى از کتاب‌خوانان که موجب شهرت وى نیز شدند. چایلد پس از دانشگاه ادینبره، مدیر مؤسسه باستان‌شناسى دانشگاه لندن شد و ده سال بعد ــ یعنى در سال 1956 ــ به بازنشستگى رسید. در آن سال به استرالیا بازگشت و یک سال بعد (1957) هنگام صعود از کوه‌هاى بلو ماونتین از کوه سقوط کرد و کشته شد.
چایلد نخستین باستان‌شناسى بود که در زمینه تحولاتى که خود در بایگانى‌هاى باستان‌شناختى عنوان «انقلاب نوسنگى» و «انقلاب شهرى» به آنها داده بود، به کاوش پرداخت. این یافته‌ها امروزه از مفاهیم حیاتى در مطالعات پیشاـتاریخى به‌شمار مى‌روند.
تحولات بعدى در تمدن را مى‌توان با تأکید بر تغییرات پیش‌آمده در فن‌آورى تبیین کرد که از بایگانى‌هاى باستان‌شناختى استنباط مى‌شود (چایلد على‌رغم اشارات جسته‌گریخته‌اش به اروپا و خاور نزدیک، توجه خود را صرفآ بر این مراکز متمرکز نساخت). او با ژرف‌نگرى گسترده بر اصطلاحاتى چون عصر مفرغ یا عصر آهن توانست تکامل مادى تمدن‌ها را از سطحى به سطحى دیگر بیش‌تر بکاود و فقط به تاریخ‌گزارى آنها بسنده نکند.
چایلد به‌جاى تأکید بر آتنِ سده پنجم پیش از میلاد یا تأکید بر امپراتورى روم، بر دوره هلنیستىِ اوج تمدن یونانی‌ـ رومى تأکید مى‌کرد و از این دیدگاه، استثنایى بود. او در مدیترانه هلنیستى‌شده شرقى، و به‌ویژه در بندر اسکندرون، اوج فرهنگ کلاسیک را مى‌دید.
گرایش چایلد به چپ در عرصه سیاسى، توجه جورج اُرول ــ نویسنده معروف ضد چپ ــ را برانگیخت و او نام ویر گوردون چایلد را در فهرست 135 نفره نویسندگان و پژوهندگانى گنجانید که براى استخدام در اداره پژوهش‌هاى اطلاعاتى بریتانیا، مناسب نبودند.
آثار ویر گوردون چایلد به ترتیب تاریخى عبارتند از :
(1925) حزب کارگر چه‌گونه حکومت مى‌کند
(1925) سپیده‌دمان تمدن اروپایى
(1926) آریایى‌ها: پژوهشى در ریشه‌هاى هندواروپایى
(1929) دانوب در دوره پیشاـ تاریخى
(1930) عصر مفرغ
(1931) فرهنگ‌هاى جنگل‌نشینان اروپاى شمالى: پژوهشى در تکامل و پخش آنها
(1932) پیوندهاى قاره‌اى سفالینه‌هاى بریتانیا در عصر نوسنگى
(1934) آبادى‌هاى نوسنگى در غرب اسکاتلند
(1935) چشم‌اندازهایى از خاورزمین باستانى
(1935) اسکاتلند در دوره پیشاـ تاریخى
(1936) انسان خود را مى‌سازد (تجدید نظر شده در سال‌هاى 1941 و 1951)
(1940) جوامع پیشاـ تاریخى جزایر بریتانیا (ویرایش دوم 1947)
(1944) آن‌چه در تاریخ روى داد (1924)
(1944) داستان ابزارها
(1944 تا 1945) پیشرفت و باستان‌شناسى
(1947) تاریخ: بررسى نظریه‌هاى تاریخى
(1949) دنیاهاى اجتماعى شناخت
(1951) تکامل اجتماعى
(1952) راهنماى مصور کوه‌هاى باستانى: مجلد 6 اسکاتلند
(1953) قانون اساسى باستان‌شناسى همچون یک علم
(1956) جامعه و دانش
(1956) به‌هم دوختن گذشته: تفسیر اطلاعات باستان‌شناختى
محمدتقى فرامرزى
اردى‌بهشت 1390
پیشگفتار
کشفیات خیره‌کننده در خاور نزدیک و پیشرفت‌هاى بزرگ در مطالعه تمدن‌هاى پیشاـتاریخىِ اروپا، و بویژه یونان، به‌نظر مى‌رسد که لحظه مناسب را براى انجام پژوهشى نو در زمینه مسأله بسیار گیراى سرچشمه و پراکندگى آن زبان‌هایى فراهم آورده باشد که ما اروپاییان همچون یونانیان، رومیان، و هندوهاى باستان وارث آنها به‌شمار مى‌رویم. به بیان دقیق‌تر، تا این تاریخ (1926) هیچ بررسى کاملى درباره مسأله آریایى‌ها طى بیست و پنج سال گذشته به زبان انگلیسى انتشار نیافته است، اما در همین دوره، از سرچشمه‌هاى مینوسىِ تمدن پیشاـهلنىِ یونان، حضور فرمانروایان آریایى در بین‌النهرین تا سده پانزدهم پیش از میلاد و وجود یک عنصر هندوـاروپایى در زبان حِتى‌ها پرده برداشته شده است.
اما مسیرى که من برگزیده‌ام، در میان انبوهى از مسایل و مشکلات قرار گرفته است. زبان‌شناسان، یک‌صدا و گله‌کنان خواهند گفت که اصطلاح «آریایى» غیرعلمى است. البته مى‌دانم که فقط هندى‌ها و ایرانى‌ها خود را عملا آریایى نامیده‌اند. اما اگر قرار باشد اصطلاح «آریایى» را به هندوـایرانى‌ها محدود کنیم در آن صورت براى اشاره به نیاکان زبانىِ سلت‌ها، توتون‌ها، رومى‌ها، هلنى‌ها و هندوها باید از چه اصطلاحى بهره گرفت؟ اصطلاح هندوـاروپایى، امروزه که زبان سانسکریت هندى دیگر شرقى‌ترین عضو این خانواده شناخته شده زبانى به‌شمار نمى‌رود، دست‌وپاگیر است و حتى نمى‌تواند مدعى
علمى بودن باشد. اصطلاح «ویروها» (Wiros) که توسط دکتر جایلز ابداع شده است به همین شکلى که نوشته مى‌شود به‌قدرى ناخوش‌آیند است که منتقدان کتاب بر آن خندیده و آن را یکسره به‌دور انداخته‌اند. از طرف دیگر اصطلاح «آریایى» این امتیاز را دارد که اصطلاحى کوتاه و آشنا است. به همین دلیل، پیشنهاد مى‌کنم که آن را خیلى عادى و به معنى سنتى‌اش حفظ کنیم.
دوم آن‌که نظرات ابراز شده درباره چندین مسأله حیاتى در حال حاضر دستخوش تغییر دایم‌اند. این نظرات ممکن است در هر زمانى بر اثر کشفیات تازه‌اى که هرروزه از هند و کاپادوکیا به گوش مى‌رسد تحولى انقلاب‌آفرین پیدا کنند. با این حال، درست همین فعالیت است که هرگونه کوشش براى روشن کردن کل مسأله را داراى ضرورتى مبرم مى‌گرداند. نشستن به انتظار رمزگشایى از تمام بایگانى‌هاى حِتّى‌ها و حفارى تک‌تک تپه‌هاى دره رود سند بر چیزى جز ترس دلالت ندارد. با این حال عدم قطعیت غالب در این عرصه‌ها، تشریح نسبتآ کامل مدارک را ضرورى مى‌گرداند. چنین کوششى در فصل‌هاى دوم و سوم به‌عمل آمده است. من بدون داخل شدن در جزییات فنى کوشیده‌ام چکیده‌اى از امکانات اصلى را بیان کنم و خواننده را به منابع اصلى حاوى اطلاعات کامل‌تر ارجاع دهم.
اما اطلاعات ادبى به‌دست آمده از شرق باستان و منطقه دریاى اژه، همچنان ناکافى است. این اطلاعات باید با اطلاعات باستان‌شناختى و مردم‌شناختى تکمیل شود. به همین دلیل در فصل‌هاى بعدى، چندین نظریه سنتى موجود درباره «گهواره آریایى‌ها» در پرتو مدارک جدیدِ به‌دست آمده از همان نوع، از نو بررسى شده‌اند. اما این روش، به‌ویژه مخاطره‌آمیز است. معانى واژه «نژاد»، نزد مردم‌شناس جسمانى و زبان‌شناس، متفاوت است. در عین حال، بستگىِ بین گروه‌هاى فرهنگى، که از روى سفالینه‌ها، ابزارها، و سلاح‌ها تعیین مى‌شود و گروه‌هاى نژادى یا زبانى، همواره جنبه حدسى دارد. فقط در دیگر چنان از لحاظ جسمانى در روى آن واقع شده است که فقط با استناد به مهاجرت‌هاى نژادى مى‌توان تغییر ایجاد شده را تبیین کرد، و امکان ردیابى صریح یک عنصر جدید و رسیدن به یک نقطه کانونى خاص از آن نیز کمیاب‌تر است. معمولا عوامل دیگرى چون دادوستد و عاریت‌گیرى فرهنگى یا تکامل همگرایانه صِرف را باید در نظر گرفت. برعکس، یک عنصر جدید نژادى یا زبانى، بدون ایجاد هیچ‌گونه تغییر ناگهانى در فرهنگ، مى‌تواند خود را در عرصه‌اى خاص جایگیر سازد. باستان‌شناسى پیشاـتاریخى به‌عنوان یک علم مبتنى بر انتزاع و قیاس نمى‌تواند در آرزوى عینیت داشتن تاریخ باشد. به همین علت، من ضمن در نظر گرفتن تمام عوامل برهم‌زننده از این نوع، بررسى تاریخ نژادى اروپا و آسیا را عمدآ ساده ــ و شاید هم بیش از حد ساده ــ کرده‌ام و از انباشتن این صفحات با انبوهى از نکات فنى که باز فاقد پیچیدگى موجود در واقعیت خواهد بود خوددارى مى‌کنم.
مهرآمیزترین کار من در این راه، به سکوت برگزار کردن دو نظریه‌اى بوده است که اخیرآ به ترتیب در دو کشور انگلستان و فرانسه مطرح شده‌اند، چون به‌قدرى بى‌پایه‌اند که حتى به‌عنوان عجایبى تاریخى، کسى را به خود جلب نخواهند کرد.
در مورد عکس‌هاى کتاب، مدیون لطف مؤسسات و اشخاص زیرینم: انجمن خاورشناسى هلند (لوح 1)، هیأت امناى موزه بریتانیا (لوح‌هاى 2 و 4)، سِرفلیندرز پترى (لوح‌هاى 5 و 7)، مدیرکل باستان‌شناسى در هند (لوح 6) انستیتوى تحقیقات پیشاـتاریخى توبینگن (لوح 1:8)، انستیتوى شاهىِ مردم‌شناسى بریتانیاى کبیر و ایرلند (لوح 2:8). همچنین لازم مى‌دانم از خانم م. جوئاکیم که نمونه‌خوانى متن حروف‌چینى شده را به‌دقت انجام داد صمیمانه سپاسگزارى کنم.
ویر گوردون چایلد
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.