مادر: زندگى پلاگه اولاسووآ زن انقلابى اهل تور

برتولد برشت

ترجمه جاهد جهانشاهى

نمايشنامه «مادر» را برتولت اويگن برشت در سال 1931 در قالب اثرى آموزشى نوشت و براى اولين بار در ژانويه 1932 در برلين به اجرا درآمد. برشت تحت تأثير رمان هم‌نام ماكسيم گوركى تصميم به نوشتن نمايشى آموزشى گرفت كه در آن مقطع تاريخى يك ضرورت محسوب مى‌شد. شرايط پس از جنگ جهانى اول، پا گرفتن حكومتى سوسياليستى در شوروى و تأثير انقلاب اكتبر بر زحمتكشان جهان باعث شد تا فرودستان به آينده‌ى خويش اميدوار گردند و درست به همين دليل برشت با نوشتن «مادر» قصد تهييج كارگران و زحمتكشان را نداشت. اجراى نمايشامه «مادر» در برلين بيش از 15000 زن كارگر را به تماشا كشاند كه اين رقم تا آن تاريخ بى‌سابقه بود. نويسنده با آموزشى ناميدن اثر قصد داشت جدا از تأثيرگذارى بر تماشاگر هم‌زمان آن‌ها را به تفكر وادارد، چرا كه تئاتر فقط محض سرگرمى نيست، آموختنى هم هست، و هرچه بيشتر بياموزيم جهان را بهتر مى‌توانيم بررسى كنيم و طرحى نو پيش آريم. آن‌چه در حين اجراى نمايش مطرح مى‌شد، مى‌توانست الگوى هر كشور ديگر هم باشد، بنابراين نويسنده اثرى با درون‌مايه‌اى جهانى آفريد تا هرجا ستم هست مبارزه نيز دنبال شود. و آن‌چه كه در اين اثر حائز اهميت است نگاه جنگ‌ستيزانه و نوع دوستانه‌ى مطرح در جابه‌جاى نمايش است. گروه كُر و ترانه‌هاى در حين اجرا از جذابيت‌هاى اجرايى است. برشت مثل هميشه در نوشتن از حضور و نظر شخصيت‌هاى گوناگون بهره مى‌جست و در پيدايش اين نمايشنامه نيز با اسلاتان دودف، هانس اَيسل و گ.وايزنبرن همكارى مستمر داشت. اجراى بسيار موفق اين اثر با بازى درخشان هلنه وايگل در نقش مادر، شهرتى فرامرزى براى هنرمندان آن پديد آورد و به‌عنوان يكى از درخشان‌ترين اجراى قرن بيست به ثبت رسيد.