وبلاگ

شعر زمان ما

گاه: سایر محمدی: مجموعه «شعر زمان ما» در نقد و بررسی شعرهای اخوان ثالث، سپهری، نیما یوشیج، شاملو و فروغ یادآور نام محمد حقوقی مؤلف این مجموعه است. اما مدتی است سلسله كتاب‌هایی با همین عنوان در نقد و بررسی اشعار شاعران پرمخاطب امروز مانند رحمانی، رؤیایی، حمید مصدق، شمس لنگرودی، حسین منزوی، بهبهانی، آتشی، نادرپور و… به قلم فیض شریفی توسط انتشارات نگاه به بازار می‌آید كه با اقبال علاقه‌مندان شعر مدرن ایران روبه‌رو شده است.

فیض شریفی متولد 1334 بهبهان فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران و معلم بازنشسته دبیرستان‌های شیراز است و قبل از تألیف و انتشار این مجموعه آثاری چون «زیباترین زمین»، «ترانه‌های پرتشویش»، «نظریه ساختگرایی»، «عشق بر آستانه» و… را در كارنامه‌اش دارد.
آقای شریفی! چه شد كه به فكر تألیف مجموعه «شعر زمان ما» افتادید؟
یكی از دلایلش كه مرا به صرافت تألیف این مجموعه انداخت، این بود كه زنده‌یاد حقوقی فقط به پنج تن از شاعران پرداخت، در حالی كه شاعران دیگری هم بودند و هستند كه مخاطبان بسیار دارند اما كمتر موردتوجه منتقدان قرار گرفته‌اند. بنابراین تصمیم گرفتم به شاعرانی مثل آتشی، بهبهانی، رؤیایی و منزوی، بهمنی و دیگران بپردازم. البته من تألیف این مجموعه را در زمان حیات حقوقی شروع كردم و قرار شده بود توسط یكی از دوستان در انتشارات هیرمند چاپ بشود. منتها بنا به دلایلی این كار صورت نگرفت.
آیا حقوقی این مجموعه را دیده بود؟
من این آثار را به حقوقی نشان نداده بودم. منتها یادم هست كه یك روز آقای حقوقی با من تماس گرفت بابت ویژه‌نامه‌ای كه قرار بود یكی ازمجلات فرهنگی- ادبی در بزرگداشت او منتشر كند. حقوقی گفت: به دوستان بگو، مطالب خودشان را به این مجله ندهند. آن روز به حقوقی گفتم كه من مخالف پرداختن فقط به این پنج شاعر هستم. شاعران دیگری هم هستند كه لازم است مورد توجه منتقدان قرار گیرند.
حقوقی حدود 30 سال روی پنج جلد كتاب شعر زمان‌ ما كار كرد. اما شما در مدت كوتاهی 14 – 13 كتاب در نقد و بررسی شاعران نوشتید.
ایشان قبل از آن كتابی منتشر كرده بود كه حتماً در جریان آن هستید. «شعر نو از آغاز تا امروز» من مطمئن نیستم كه حقوقی 30 سال روی آثار این پنج شاعر كار كرده باشد. من نمی‌خواهم ایراد به كارش وارد كنم، از نظر زبانی، مسائلی بود كه من برای ایشان نوشتم و جواب دادند در چاپ دوم كتاب «تا نظم هندسی واژگان» به كار شما اشاره می‌كنم. در مورد این كارهایی هم كه انجام دادم با ایشان صحبت كردم.
آیا این مجموعه ادامه كار و راه حقوقی در نقد و تفسیر شعر است؟
بله هست. شما اگر اشعار سیدعلی صالحی را نگاه كنید فرم و ساختار شعر او دورانی یا دایره‌ای است. در زبان گفتار شعرهای «انیس آخر هفته می‌آید» ساختارش دورانی است.
اگر تعریف درستی از شعر دایره‌ای داشته باشیم شعر «سنگ آفتاب» پاز شعر دایره‌ای است و با دو نقطه پایان می‌گیرد. یعنی دعوت مجدد به بازخوانی آن شعر.
شما سنگی را در بركه‌ای بیندازید، ‌دوایر مختلفی تشكیل می‌شود و شعاع این دایره‌ها می‌روند و برمی‌گردند. هر شعری ساختار خودش را دارد.
مهم كشف این ساختار و كشف فرم شعر است. شعرهای دوكانونی، شعر سه‌كانونی و … داریم.
شعر گفتار به ویژه شعر صالحی را كه می خوانید ساختاری دارد و پایان‌بندی‌ای دارد كه شما را اقناع می‌كند. هر موضوعی را كه شما طرح می‌كنید من روی بعضی از شعرهایش مانور دادم و گفتم از نظر ساختار، شكل این شعر چیست؟ اولین بار سال 56 بود كه شفیعی كدكنی به ما ساختار را درس می‌داد، ‌در ادوار شعر فارسی كه بعداً به صورت كتاب منتشر شد و بعد سال 58 اخوان آمد و برای ما تدریس كرد.

نوشتن دیدگاه